In Bloemendaal hebben de problemen van de mensen weinig te maken met actuele debatten over bijvoorbeeld racisme, de politieke strijd in Europa of de dreiging van gewapende conflicten. Ze worstelen met meer persoonlijke crises – ze weten niet meer hoe te leven. Hierover vertellen ze in Hier ben ik van de documentairemakers Sarah Vos en Sander Snoep. En net wanneer je denkt: wat een luxeproblemen, get a life, ga lekker kegelen of cricketen daar in je Bloemendaal, wordt duidelijk dat de film wél iets relevants blootlegt: de prestatiesamenleving verandert de moderne mens in een zenuwwrak vergeefs op zoek naar zingeving.
Een antwoord op de existentiële vragen komt in de gedaante van de held in dit verhaal: dominee Ad van Nieuwpoort van de Protestantse Gemeente van Bloemendaal en Overveen. Hij weet als geen ander wat voor vernietigende effecten de ‘vermoeiende maatschappij’ op mensen heeft. Net als de film volgt hij gedurende vier jaar een aantal inwoners, allemaal lidmaten van zijn gemeente. Het zijn mensen die doorzichtig zijn, zo clichématig is hun leven: een echtpaar, topmanagers die van hardlopen houden, kan het jachtige gezinsleven maar nauwelijks aan; een vrouw van middelbare leeftijd die door haar echtscheiding haar sociale status kwijt is; en twee relatief jonge financiële types die kampen met twijfel over hun toekomst en, in het geval van de man, met een trauma.
Ds. Van Nieuwpoort is in de dertig, getrouwd, met een dochtertje van rond de tien. We treffen hem in zijn studeerkamer waar hij een preek aan het voorbereiden is. Terwijl hij tikt en aantekeningen maakt prevelt hij woorden en zinnen; het is alsof hij verwoed op zoek is naar een vocabulaire dat opeens betekenis gaat brengen, voor hem, maar ook voor de gepijnigde lidmaten. Het resultaat zien we op zondag wanneer dominee Van Nieuwpoort de kansel betreedt. Hij vertelt over Abraham en Izaak, dat verhaal waar ‘Kierkegaard zo bang van werd’ (verwijzend naar Vrees en beven dat de filosoof in 1834 onder het pseudoniem van Johannes de Silentio schreef). ‘Het is een verhaal over menswording’, zegt ds. Van Nieuwpoort terwijl de kerkgangers luisteren.
Hoe worden we mens in tijden die ontmenselijken – dat is de vraag die regisseurs Vos en Snoep stellen aan de hand van die zo geïsoleerd levende Bloemendalers. Een van hen, getrouwd met een man wiens vader vroeger losse handjes had, wordt zwanger. Een schitterende scène volgt: ze is alleen in haar mooie appartement, haar man is op reis, ze ligt op de bank, ze valt in slaap. De tragiek hiervan is pijnlijk mooi. Misschien is hier ook iets van hoop; de vrouw is niet meer bezig met haar carrière, maar met haar leven. Met het nieuwe leven in haar.
Onze held in Hier ben ik gaat ondertussen onverdroten door met lezen, prevelen en tikken, want de volgende zondag staat al weer voor de deur. Ergens in zijn boeken, sterker, ergens in hét boek, moeten de antwoorden liggen. Hij zegt, we moeten terug naar de bronnen, we moeten de oude teksten gaan lezen als literaire teksten die iets voor ons willen betekenen, die de absurditeit van dit bestaan ontmaskeren.
Te zien vanaf 11 mei