De serie Unorthodox draait om onbedwingbare vrijheidsdrang. De jonge vrouw Esther ‘Esty’ Shapiro reist vanuit New York naar Berlijn, zonder iemand daarover in te lichten, het is eigenlijk meer een vlucht dan een reis. Esty laat de ultraorthodoxe gemeenschap waar ze bij hoort bruusk achter zich; ze weet dat het niet mag maar ze verdraagt haar gearrangeerde, liefdeloze huwelijk niet meer, ze kan het niet uitstaan dat ze moest stoppen met pianospelen, ze wil eindelijk eens zelf beslissen, en niet alleen maar kinderen gaan baren omdat dat is wat men van haar verwacht.
Die ultraorthodoxe omgeving wordt getoond op een manier die je in populaire cultuur eigenlijk nooit tegenkomt, en dat is een grote troef van Unorthodox. De serie maakt overtuigend duidelijk waarom Esty wil vluchten, zo beklemmend en klein is haar wereld, zo verstikkend dienstbaar leeft ze op seksueel gebied. En tegelijkertijd wordt nergens lacherig over haar joodse milieu gedaan – we krijgen geen karikaturen met keppeltjes voorgeschoteld. Knap is ook hoe Berlijn niet slechts een decor is van Esty’s vlucht, maar een vitale stad waarvan de geschiedenis voelbaar resoneert. Zo belandt ze bij een speelplaatsje waar in de Tweede Wereldoorlog joden bijeen werden gedreven, en wordt de vraag opgeworpen: wat doe jij hier nu, kan zoiets weer gebeuren, is het niet je plicht als jood om binnen je eigen gemeenschap te blijven?
Intrigerende vragen, die niet onnodig worden uitgerekt – Unorthodox heeft niet meer dan vier afleveringen nodig om het hele verhaal te vertellen. Dit neemt niet weg dat er met het tijdsverloop iets vreemds aan de hand is. Unorthodox speelt zich af binnen een paar dagen, Esty wordt actief gezocht door twee mannen die haar vanuit New York achterna zijn gereisd. Maar intussen bouwt ze, hoewel ze niemand kent en nogal schuchter is, in Berlijn al een volwaardig sociaal leven op. Ze krijgt een vriendengroep bij wie ze eet en met wie ze feest, er gloort liefde, ze wordt toegelaten om auditie te doen bij een prestigieus conservatorium, en mag ook meteen komen spelen. Die persoonlijke ontwikkeling lijkt maanden te beslaan. Dit wekt sterk de indruk dat het boek waarop de serie is gebaseerd, de door Deborah Feldman geschreven memoires Unorthodox: The Scandalous Rejection of My Hasidic Roots (2012), is samengeperst tot een behapbare serie, met een afgebakende tijdsspanne en een concrete climax waarin alle plotlijntjes netjes moeten samenkomen.
Die structuur doet geen recht aan de gelaagdheid die ook in Unorthodox zit. Het is weliswaar geen foutloos geheel – ook de dialogen voelen soms houterig – maar wel een serie waarvan de goede elementen echt zeldzaam sterk zijn. En het allerbeste onderdeel van Unorthodox is beginnend actrice Shira Haas (1995), die schittert als het hoofdpersonage. Grote woorden hoeft ze nergens te gebruiken, want Haas kan elke emotie, van vernedering tot vreugde, met de kleinste gelaatstrek tonen. Ze liet me zelfs zo met haar personage meeleven dat ik na de laatste scène dacht: deze Esty ga ik missen, hoe vergaat het haar straks verder, in die grote nieuwe wereld?
Nu te zien op Netflix