Johannesburg – De Zuid-Afrikaanse verkiezingen zijn als een eindeloze popsong met een banaal refrein: gaat het anc de tweederde van de stemmen vergaren die de partij carte blanche geeft om probleemloos wetswijzigingen door te voeren?
Dit jaar zou de sinds 1994 regerende partij het moeilijker moeten krijgen dan vijf, tien of vijftien jaar geleden. De bevolking van de Gauteng-provincie (met de megapool Johannesburg-Pretoria) doet aan burgerlijke ongehoorzaamheid vanwege het arrogant ingevoerde e-tol-systeem. Massaal weigeren ze te betalen, waardoor de overheid tot nog toe slechts negen procent van de geschatte 33 miljoen euro heeft geïnd. De nationale woede over de miljoenenverslindende uitbreiding van het huis van president Jacob Zuma zindert na en zal dat nog een tijdje blijven doen. En dan heb je ook nog de eindeloze staking in de platinumsector die Zuid-Afrika dagelijks 26 miljoen euro kost, dwarsliggende vakbonden, corruptieschandalen en townshipprotesten tegen uitblijvende voorzieningen.
Kat in het bakkie voor de oppositie zou je zeggen. Maar zo werkt het hier niet. De oppositie lijkt nauwelijks garen te spinnen bij de anc-perikelen. Want de grootste concurrent voor het anc, de Democratic Alliance, wordt nog altijd beschouwd als een partij van en voor blanke liberals. De stap van de bevrijdingspartij naar de DA is voor de meeste zwarte stemmers eenvoudigweg ondenkbaar.
Dat onderkennen ook twee voorname anc-leden. De ex-ministers Ronnie Kasrils en Nozizwe Madlala-Routledge begonnen daarom afgelopen dinsdag met hun campagne ‘Sidikiwe! Vukani! Vote No’, waarin ze kiezers oproepen om vooral niet op het anc te stemmen. Maak je stem ongeldig, stem desnoods op een oppositiepartij, maar laat het anc weten dat de maat vol is. Stem stegen de corruptie en het huidige regeringsbeleid, luidt de boodschap van het duo, dat zijn muiterij een ‘liefdesdaad’ noemt.
Het anc doet de rebellie af als ‘gedesillusioneerd, ontevreden en verbitterd’. De consensus binnen de partij is dat als er grieven zijn, die binnenskamers kunnen en moeten worden besproken, en dat een oproep tot het ongeldig maken van je stembiljet onverantwoordelijk en dom is.
In een interview met zondagskrant City Press wijst Kasrils, ex-minister van Intelligence en een man met een imposant struggle-verleden, op de cruciale anc-slogan ‘Service to all the people and not service to oneself’ en vraagt zich af hoe die te rijmen valt met de Nkandla-affaire en de zichzelf verrijkende kliek van ja-knikkers rond president Zuma. ‘Mobutu Sese Seko-isme’ noemt hij het, verwijzend naar de megalomane ex-leider van Zaïre.