Onderstaande verantwoording en literatuurlijst horen bij het artikel: De herontdekking van de polder.
Verantwoording
De reconstructie van het SER energieakoord is geschreven door Jelmer Mommers, Belia Heilbron, Thomas Muntz en Huib de Zeeuw. Deze ‘onderzoeksgroep energie & klimaat’ volgde vanaf eind 2012, met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, de onderhandelingen bij de SER voor De Groene Amsterdammer. Eerder publiceerde de groep over de Nederlandse fossiele energiepolitiek het dossier Land van gas en kolen, dat inmiddels genomineerd is voor de aanmoedigingsprijs onderzoeksjournalistiek van de Vereniging voor Onderzoeksjournalisten (VVOJ). Om deze reconstructie te schrijven onderhield de onderzoeksgroep continu contact met ingewijden. Tijdens en na het proces spraken wij met alle belangrijke spelers: CEO’s van de grootste Nederlandse bedrijven, lobbyisten van het bedrijfsleven en de milieubeweging, ambtenaren en de polderaars van de SER. In totaal voerden we ruim 60 gesprekken. Sleutelspelers hebben het artikel ter inzage gekregen voor publicatie. De onderzoeksgroep zal de uitvoering van het akkoord volgen en hierover publiceren als daar aanleiding voor is. Voor vragen over het artikel, neem contact op via energie [at] groene.nl.
Bronnen
Gedurende de looptijd van het akkoord en daarna is alle berichtgeving over het SER energieakkoord in de dagbladen, het journaal en online gevolgd en gedocumenteerd.
Vrijwel alle conceptversies van het energieakkoord, en verslagen van tussentijdse overleggen met het kabinet, zijn in handen van de onderzoeksgroep en zijn gebruikt om de reconstructie te staven.
Ook de diverse open brieven van betrokken organisaties zijn ter referentie gebruikt.
Geraadpleegde literatuur
ACM, 26 september 2013, Analyse van de Autoriteit Consument en Markt met betrekking tot de voorgenomen afspraak tot sluiting van 80er jaren kolencentrales in het kader van het SER Energieakkoord.
CBS, augustus 2013. Hernieuwbare energie in Nederland 2012. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/industrie-energie/publicaties/publicaties/archief/2013/2013-hernieuwbare-energie-in-nederland-2012-pub.htm
CE Delft, mei 2013, Energiebesparing voor een duurzame energievoorziening
Centraal Planbureau, 14 juni 2013, KBA Structuurvisie 6000 MW Windenergie op land, op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Milieu
Centraal Planbureau, 29 oktober 2012, Analyse economische effecten financieel kader regeerakkoord
ECN, Energie-Nederland en Netbeheer Nederland. November 2012. Energie Trends 2012.
Economische Zaken & Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, december 2012, Kabinetsreactie op de Tussenrapportage van de Taskforce Energietransitie en het SER advies Naar een kansrijk en duurzaam energiebeleid, brief van minister Van der Hoeven en minister Cramer aan de Tweede Kamer
Economische Zaken, 12 juli 2013, Voortgang bespreking energieakkoord, Kamerbrief minister Kamp
Economische Zaken, 27 maart 2013, Nota over de toestand van ’s Rijks financiën, brief aan Eerste Kamer van minister Kamp
Economische Zaken, 6 juni 2013, Stand van zaken SER-traject naar een Energieakkoord voor duurzame groei, kamerbrief minister Kamp
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, 5 juni 20120, Advies aanvraag energie en economie, Brief aan Rinooy Kan van minister Verhagen
Elzenga, Hans; Tigchelaar, Casper; Menkveld, Marijke; Lensink, Sander (2013) Notitie Verkenning mogelijke klimaatmaatregelen Lokale Klimaatagenda: CO2-reductie, werkgelegenheid, kosten voor de overheid en woonlasten, ECN & PBL
Energie Business, 19 juni 2013, Noodklok Energie-Nederland: ‘Fossiele energiesector krimpt domweg’ door Wessel Simons.
Energie-Nederland & Netbeheer Nederland, 3 april 2013, Gezamenlijk statement netwerkbedrijven en leveranciers
Energie-Nederland & Stichting Natuur & Milieu, 26 februari 2013, Aanbieden ECN rapport halen 16%, door: Tjerk Wagenaar en Hans Alders
Energie-Nederland, 25 maart 2013, Financial and economic impact of a changing energy market, PWC-IPA
Energie-Nederland, 27 april 2013, ‘Slechte financiele vooruitzichten leiden onontkoombaar tot sanering centrales’ http://www.energie-nederland.nl/sanering-energiecentrales/
Fischer, Roger; Ury, William (1981) Getting to Yes Negotiating an agreement without giving in
Gerdes, J & Boonekamp, P (2012) Energiebesparing in Nederland 2000-2010 ECN in opdracht van het ministerie van Economische Zaken
Greenpeace, 24 april 2013, Voorstel VNO-NCW voor ‘topberraad energie’ ondermijnt SER-akkoord, http://www.greenpeace.nl/2013/Persberichten/Voorstel-VNO-NCW-voor-topberaad-energie-ondermijnt-SER-akkoord/
Greenpeace, persbericht. Schone energie in 2050: Mission Possible! Aankondiging van de campagne om progressieve multinationals aan te spreken op hun verantwoordelijkheid inzake het energieakkord.http://www.greenpeace.nl/2013/Nieuwsberichten/Klimaat–Energie/Schone-energie-in-2050-Mission-Possible/. Daaropvolgend: duurzaamheidsverklaringen van DSM, FrieslandCampina, Heineken Philips en Unilever (http://missionpossible.greenpeacephp.nl/)
Hekkenberg, M & Lensink, S.M. (2013) 16% hernieuwbare energie in 2020 – Wanneer aanbesteden? ECN in opdracht van Stichting Natuur & Milieu en de Vereniging Energie-Nederland
Hoogervorst, Nico; Hajer, Maarten ; Dietz, Frank; Timmerhuis, Jacqueline; Kruitwagen, Sonja (2013) Wissels omzetten. Bouwstenen voor een robuust milieubeleid voor de 21e eeuw, PBL (Planbureau voor de Leefomgeving)
Infrastructuur en Milieu, 5 december 2012, Vraag Kamerlid mevr. Mulder over biomassa bijstook, Kamerbrief staatssecretaris Mansveld
Kaplan, M.J.G.P (1991) Onderhandelen Structuren en toepassingen, Academic Service, Schoonhoven
Londo, Marc; Boot, Pieter (2013) Het energieakkoord: wat gaat het betekenen? Inschatting van de gemaakte afspraken, ECN & PBL
Minnesma, Marjan. 3 september 2013. ‘Duurzame troonrede’. http://www.p-plus.nl/resources/articlefiles/DuurzameTroonrede2013Minnesma.pdf
Onkenhout, H & Veen, van der, Martijn (2013) Achterbanpeiling. De achterban van Greenpeace, milieudefensie en de natuur- milieufederaties aan het woord over toekomst van de Nederlandse energievoorziening, Ruikrok Netpanel
Quintel Intelligence, 2013, Een scenario voor 2030 als input voor de discussie m.b.t het energieakkoord
Rácz, Kristóf ; Wilde-Ramsing, Joseph; Seters, van, Jos; Scheele, Fleur, juni 2013, From Whence the Wood? _Supply Chain Transparency and the Origin of Solid Biomass for Electricity__ Generation in the Netherlands_, SOMO
Rooijers, Frans; Bennink, Dorien; Blom, Martijn (2013) Quick scan economische waarde van wind op zee versus biomassabijstook CE Delft
Seebregts, A.J.; Snoep, H.J.M.; Deurzen, Van, J; Lensink, S.M.; Welle, Van der, A.J.; Wetzels, W; december 2009, Brandstofmix elektriciteit 2020 Inventarisatie, mogelijke problemen en oplossingsrichtingen, ECN
Seebregts, Ad (2013), Effecten van het versneld sluiten van de vijf oudste kolencentrales, ECN
Segers, Reinoud, (2013) Aandeel hernieuwbare energie vrijwel gelijk gebleven, Webmagazine Centraal Bureau voor de Statistiek http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/industrie-energie/publicaties/artikelen/archief/2013/2013-3827-wm.htm
SER Magazine, Themanummer Energieakkoord. 13 september 2013. http://www.ser.nl/nl/publicaties/overzicht%20ser%20bulletin/2013/themanummer.aspx
SER, 14 januari 2013, Opdrachten aan overlegtafels, regiegroep Energieakkoord
SER, 25 oktober 2012, Ontwerpadvies, naar een energieakkoord voor duurzame groei
SER, 6 september 2012, Minister Kamp installeert Wiebe Draijer tot voorzitter SER, persbericht
SERMagazine, maart 2013, Eerste werkconferentie energieakkoord, door Loek Kusiak
Tweede Kamer der Staten Generaal, 15 januari 2013, begrotingsbespreking Economische Zaken
Tweede Kamer der Staten Generaal, 16 januari 2013, begrotingsbespreking Economische Zaken
Tweede Kamer der Staten Generaal, 2 oktober 2013. Algemeen overleg over het SER energieakkoord. http://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/verslagen/verslag.jsp?vj=2013-2014&nr=8&version=2
Tweede Kamer der Staten Generaal, 29 oktober 2012, Bruggen Slaan Regeerakkoord VVD-PvdA
VNO-NCW, 23 april 2013, Mondiale energieontwikkeling, brief aan de VC’s en ministers van Economische Zaken c.q. Infrastructuur en Milieu
VNO-NCW, 24 april 2013, Energiestransitie moet oog voor investeringsklimaat hebben
Weterings, Rob; Harmelen, Toon, van; Gjaltema, Jonna; Jongeneel, Sophie; Manshanden, Walter; Poliakov, Evgueni; Faaij, André; Broek, van den, Machteld; Dengerink, Just; Londo, Marc; Schoots, Koen (2013). Naar een toekomstbestendig energiesysteem voor Nederland, TNO, Universiteit Utrecht, ECN.