Vilnius – Het was een gevoelige nederlaag voor Litouwen, dat al sinds het begin van Ruslands oorlog tegen Oekraïne voorgaat in het bepleiten van een harde aanpak van Poetins vereenzelviging met tsaar Peter de Grote. De Baltische republiek maakte in juni bekend het goederenvervoer per spoor naar de Russische exclave Kaliningrad aan banden te leggen, bij wijze van uitvoering van de EU-strafmaatregelen tegen Rusland. Moskou reageerde woedend en ontwaarde een schending van een transit-akkoord dat het in 2002 met de EU had gesloten.

‘Als Rusland zo graag eisen wil stellen, moet het zich tot Brussel wenden en niet tot Vilnius’, schamperde oud-minister Linkevičius. Alleen zou datzelfde Brussel oordelen dat de sanctiebepalingen toch niet van toepassing waren op de goederen die van Rusland naar Kaliningrad worden vervoerd. Dit kwam als een onaangename verrassing. De oppositie rook bloed, oud-president Grybauskaitė hekelde het gebrek aan communicatie.

Door alle deining dreigt een andere kwestie naar de achtergrond te verdwijnen: de positie van de Litouwse minderheid in de exclave. Die staat sinds de Russische invasie van Oekraïne onder druk. Volgens Sigitas Šamborskis, voorman van een belangenvereniging van Kaliningradse Litouwers, worden de etnische Litouwers bedreigd en worden jongeren ‘aangemoedigd’ om voor Rusland te vechten. ‘Litouwen moet de achterkleinkinderen van de politieke gevangenen en ballingen helpen, zodat ze niet worden gedwongen te doden.’

Met dat laatste verwijst Šamborskis naar het feit dat verreweg de meeste Litouwers in Kaliningrad (1,1 procent van de totale bevolking) oud-bannelingen in Siberië plus hun nazaten zijn. Veel Litouwers die door Stalin in de jaren veertig op transport naar Ruslands barre oosten waren gezet, mochten na de dood van de dictator niet naar hun bezette vaderland terugkeren. Dus streken zij neer in het naburige, door Stalin op nazi-Duitsland veroverde en tot onderdeel van de sovjetrepubliek Rusland verklaarde Kaliningrad.

Šamborskis, die zelf ook naar Litouwen ging, heeft de Kaliningradse Litouwers opgeroepen te vertrekken. Zo eenvoudig zal dat echter niet gaan. Houders van een Russisch paspoort krijgen nog met moeite een visum voor Litouwen en de Russische autoriteiten zullen potentieel kanonnenvoer niet snel laten gaan. En, vroeg een sceptisch parlementslid zich af, hoe betrouwbaar zijn deze ‘landgenoten’ eigenlijk?