Dat zegt iemand in de film tegen Jacques Cousteau (1910-1997), diepzeeduiker en ontdekkingsreiziger die beroemd werd vanwege zijn documentaires en films over het ‘aquatische leven’. Dat laatste – even ontleend aan de titel van Wes Andersons ‘Cousteau-film’ van een paar jaar geleden – tekent het vreemde geloof van de charismatische Fransman dat de mens eigenlijk best onder water zou kunnen bestaan. Net zoals je op een verre planeet zou kunnen overleven.

In de jaren zeventig vielen miljoenen kijkers voor Cousteau’s ‘romantische’ beeld van het zeeleven. Zijn televisiedocumentaires, gesponsord door de Amerikaanse televisiezender abc, beelden ‘avonturen’ uit die in ieder geval visueel niet zouden misstaan in een Kuifje-strip (speuren naar Atlantis, duiken naar Romeinse schatten, ‘vergeten meerminnen’ en ga zo maar door). Hier had Cousteau een flair voor: hij doste de bemanning van zijn onderzoeksboot de Calypso uit in kostuums bestaande uit de kenmerkende rode mutsen en kikvorsmanpakken met opvallende gele strepen op de armen. Zoals een van de glunderende abc-geldmannen tijdens een vergadering zegt: ‘Ja! Net als in een James Bond-film!’

Dit soort momenten van parodie zijn spaarzaam in Jérôme Salle’s film over Cousteau, L’Odyssée. De titel geeft al het gewicht aan waarmee de regisseur het onderwerp benadert: de Franse avonturier was op een mystieke reis op zoek naar ‘iets’, hij opende onze ogen met zijn documentaires waarin hij als een van de eersten aandacht vroeg voor het biologische leefklimaat van de mens. Dat zal allemaal wel kloppen. Maar net als de Cousteau-documentaires mist Salle’s film een echt dramatisch conflict (iets wat Cousteau in zijn films probeerde op te lossen met de melodramatische toon van zijn voice-over plus het overdreven aankleden van zijn bemanning). Ja, er is het probleem van Cousteau’s buitenechtelijke avonturen die zijn echtgenote Simone (Audrey Tautou) veel pijn doen. En ook de relatie met zijn zonen die naar zijn liefde lijken te snakken. Maar geen van deze thema’s krijgt echt ruimte in het verhaal. Salle focust bloedserieus op Cousteau’s ‘nalatenschap’, maar wat dat dan precies inhoudt blijft vaag.

Terug naar de andere ‘Cousteau-film’, die van Wes Anderson uit 2004, getiteld The Life Aquatic with Steve Zissou. Hierin speelt Bill Murray de rol van Steve Zissou, een oceanograaf geïnspireerd op Cousteau, compleet met de rode mutsjes en de scuba-uniformen met de gele strepen. Afgezien van Andersons kenmerkende spel met vorm en stijl – de boot ziet eruit als iets uit een pop-up-boek – slaagt The Life Aquatic er beter dan L’Odyssée in de culturele betekenis van Cousteau te vangen. Hij was een dromer die niet alleen de zee ‘te romantisch’ bejegende, maar die afgaande op zijn documentaires en films veel liever Jules Verne las dan wetenschappelijke maritieme verhandelingen. Cousteau was een man op zoek naar een verhaal dat hij nooit vond, zelfs niet in een film getiteld L’Odyssée.

Te zien vanaf 5 januari

Beeld: Het gezin Cousteau in L'Odyssée, regie Jérôme Salle