Krap een week na Internationale Vrouwendag lees ik in de Volkskrant dat ICT’er bij uitstek een mannenberoep is. Zo’n uitspraak is niet alleen snel achterhaald – neem de huisarts, leerkracht, tandarts, notaris – maar ook gevaarlijk. Zélfs als Peter de Waard alleen bedoelde dat er in deze sector veel mannen werken, niet dat ze beter geschikt zijn.
Verwachtingen, je zou er haast in gaan geloven.
Daniel Kish werd als jonge baby blind en leerde zichzelf als peuter zien in geluid. Klikkend met zijn tong luistert hij zijn omgeving af. In de weerkaatsingen hoort hij bomen, objecten, gebouwen en mensen, en zo kan hij mountainbiken terwijl hij nog nooit een fiets heeft gezien. De techniek heeft veel weg van de echolocatie die vleermuizen en dolfijnen gebruiken, maar kennis is niet half zo belangrijk als vertrouwen, vertelt hij in deze podcast. Wanneer Daniel, die ook wel Batman genoemd wordt, kinderen zijn techniek om sonisch te zien aanleert, is het grootste obstakel niet het feit dat zij blind zijn, maar de angst van hun ouders.
Onze wiskundeleraar op de middelbare school was ook bang. Alfa’s (en vrouwen) waren voor hem een vreemde diersoort. Ik vermoed dat hij nog nooit een A1-klas had lesgegeven, in ieder geval nam hij het zekere voor het onzekere en besteedde hij de eerste drie lessen aan een uitvoerige uitleg van de grafische rekenmachine. Compleet met Powerpoint-presentatie. ‘Dit is de aan-knop.’ ‘Als je shift erbij indrukt is het ook de uit-knop.’ Vertwijfeld: ‘Snappen jullie dat?’
Na drie jaar les op dit niveau hadden we inderdaad allemaal geleerd dat wij slecht waren in wiskunde en dat geen van de beroepen die daarmee te maken hadden voor ons was weggelegd. Per toeval belandde ik een paar jaar geleden in een workshop over de programmeertaal Python. Verrassend genoeg bleek programmeren helemaal niet zo moeilijk, eigenlijk best logisch en ook heel talig. Via online cursussen leerde ik mezelf de beginselen. Toch bleef ik onzeker. Ergens leefde ook in mij de verwachting dat vrouwen niet kunnen programmeren.
Om iets te leren moet je durven falen. Je ziet het bij baby’s die eindeloos oefenen op handelingen die voor ons zo normaal zijn dat we ons niet kunnen voorstellen dat er een tijd was dat we het niet konden. Ooit heb je ook leren omrollen, voordat dat lukte ben je tot grote frustratie honderden keren bijna omgerold. Wanneer mijn Python-script weer eens een foutmelding geeft en ik er maar niet achter kan komen waar ik de mist in ben gegaan, denk ik aan Daniel Kish. Blind klikkend moet hij als peuter ook tegen talloze dingen zijn opgebotst.
De onverschrokkenheid die ons als kind helpt te leren rollen, lopen en fietsen, missen we soms als volwassenen. Studenten die door faalangst geen werk durven inleveren terwijl fouten maken de enige manier is om iets te leren. Mijn Python-project dat maanden stilstond omdat ik geen hulp durfde te vragen, bang dat mijn domme opmerkingen het clichébeeld zouden bevestigden. Een programmeercursus speciaal voor vrouwen hielp me uiteindelijk terug op de rit. Tijdens de avondlessen Python for women durfde ik eindelijk vragen te stellen en ontdekte ik dat elke foutmelding informatie geeft en je een stapje dichter bij een werkend script brengt.
De moeder van Daniel Kish was ongetwijfeld bang dat haar zoontje zich zou bezeren, misschien dacht ze dat hij bepaalde dingen nooit zou leren. Maar ze gaf hem het vertrouwen dat hij nodig had om alleen naar school te fietsen, zelfstandig te worden. Waardoor de wereld voor hem groter en toegankelijker werd, en het onderscheid tussen blinden en zienden iets kleiner.