Onno Blom, De conversationalist. Insulaire gesprekken met gentleman en ex-uitgever Theo Sontrop. Singel Uitgevers 2014
Thomas Heerma van Voss, Onzichtbare boeken. Babel & Voss Uitgevers 2014
Wat kunnen uitgevers in ruste toch ontiegelijk zeuren. Het siert het zelfrelativerend vermogen van de gloednieuwe uitgeversgroep Singel Uitgevers (voorheen De Arbeiderspers, Querido, Nijgh & Van Ditmar en Athenaeum-Polak & Van Gennep) dat ze als nieuwjaarsgeschenk De conversationalist rondstuurden, de optekening van een aantal gesprekken die Onno Blom met ex-uitgever Theo Sontrop voerde. Jammer alleen dat deze man, sinds enige jaren onderdak gevonden op Vlieland, niks interessants of leuks te melden heeft. Alle belegen anekdotes over mensen die allemaal allang dood zijn worden voor de driehonderdste keer gerecycled. Maar ik geef toe, dat kan ook aan mij liggen (dat ik die anekdotes al kende, bedoel ik, en er niet meer echt de kracht van inzie). Komt ook door wat erboven zweemt: het oudemannengezever dat het uitgeversvak geen persoonlijkheden meer kent. Bij persoonlijkheden denkt hij namelijk nog altijd aan mensen als Lubberhuizen en Van Oorschot. Inderdaad! En de grote drie bestaan ook al niet meer! Gááp!
Wie meer wil weten over de wondere wereld van het boeken uitgeven, en een interessante uitgevende persoonlijkheid wil leren kennen, kan beter Onzichtbare boeken tot zich nemen, het nieuwjaarsgeschenk van Babel & Voss Uitgevers, geschreven door Thomas Heerma van Voss. Het is veruit het meest wezenlijke - en geestige - geschenk dat ik kreeg toegestuurd. Heerma van Voss beschrijft hoe hij als twintigjarige student Nederlands opeens redacteur werd bij uitgeverij Babel & Voss, in 2009 opgericht door Reinjan Mulder, Daniël van der Meer en zijn broer Daan Heerma van Voss. Er waren grootse ambities, even literair als kleinschalig; het was de verwezenlijking van een oude droom van oud-criticus en –journalist Mulder, eerder ook als redacteur/uitgever werkzaam geweest bij Meulenhoff.
Onzichtbare boeken is in feite het verhaal van een echec. De boeken die werden uitgegeven waren briljant, daar was werkelijk iedereen het over eens, maar ze werden niet verkocht. Mulder ontpopt zich als een meer-dan-positivo. Als ondanks alle hoge kwaliteitsmaatstaven in de eerste uitgave koeien van zetfouten zitten en de moedeloosheid bij de jongens toeslaat, gaan de uitgeversogen schitteren: herdrukken en adverteren met ‘nu al tweede druk’. Met een ‘Dit is alleen maar goed’ weet hij ook daarna iedere tegenvaller mentaal om te buigen. Ondanks de tegenvallende verkopen – zelfs niet in beweging te krijgen door bezoek van de Duitse sterauteur Nicol Ljubic – wordt er iedere twee weken monter vergaderd. De denkbeeldige perikelen rond Het Nieuw Wereld Tijdschrift van Elsschot zijn niet heel ver weg. Op de dag dat Mulder aankondigt ‘heel goed nieuws’ te hebben, veert iedereen op. Hij is Facebookvrienden geworden met Paul Witteman. Zo kan een uitgeversbestaan toch nog over rozen gaan. De naakte feiten, door Thomas Heerma van Voss met een zeer fijn pennetje weergegeven: in vier jaar tijd werden er acht boeken uitgebracht, waarvoor heel veel werk verzet moest worden, en die zich alleen maar als voorraad ophoopten.
Reinjan Mulder, gebogen boven de rode cijfers: ‘We kunnen ook zeggen: de boeken die we uitgeven zijn zo belangrijk, die moeten gewoon gemaakt worden en dan doet het er niet toe of iemand ze koopt.’
Wedervraag van Daniël van der Meer, na enig stilzwijgen: ‘Maar welke belangrijke boeken worden er nou door niemand gekocht?’
Het werd de hamvraag, de kernkwestie. Hoe verkoop je boeken die niet in de winkel komen te liggen als gevolg van kwesties van inschatting en inkooppolitiek? De eenmaal verworven plek van de kleine kwaliteitsuitgeverij in de periferie blijkt niet meer verlaten te kunnen worden. Mulder blijft met niet aflatende honger op zoek naar nieuw talent, ‘scoops’. En verrek, opeens dient zich ene Gert Boel aan, een jonge Vlaming. Wat er dan gebeurt is bijna ongeloofwaardig grappig, lees ’t zelf maar na. Als Reinjan Mulder eenmaal een hond heeft, Milan Kundera genaamd, wordt er in zo’n kennelijke behoefte voorzien dat het gedaan is met de uitgeverij. Totdat dit kleinood verscheen dan, een potentiële bestseller.