Twee Japen zijn er inmiddels. Jaap van Dissel, hoofd infectieziekten van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, is een bekende Nederlander geworden, de man die al maandenlang aanschuift in het Catshuis om het kabinet te adviseren over de bestrijding van het coronavirus. Maar nu is er ook Jaap van Delden, werkzaam bij datzelfde rivm, als programmadirecteur Covid-19-vaccinatie. Die laatste Jaap gaf de Tweede-Kamerleden afgelopen donderdag tekst en uitleg over de voortgang van het vaccinatieprogramma, al zullen velen juist liever spreken van de vertraging daarvan. Maar Jaap II gaf geen krimp. Hij bleef optimistisch. Het leek wel of hij de schoenen van de ook eeuwig optimistische minister van Volksgezondheid, Hugo de Jonge, had aangetrokken.
De Jonge wist ook afgelopen week de vele kritiek, nu op het datalek bij de ggd, welhaast vrolijk te weerstaan. Terwijl dat lek – waardoor privé-gegevens van vele Nederlanders waren in te zien en zelfs zijn doorverkocht – al veel langer bekend was dan aanvankelijk leek. Toch werd pas recent ingegrepen, nadat verschillende media daar melding van hadden gemaakt. Waar kennen we dat van?
Om aan te geven dat het vaccinatieprogramma nu toch echt uit de startblokken was gekomen, liet Jaap II het woord matdatum vallen. Hé, een onbekend woord dat blijkbaar bij het rivm al jargon is en deze keer niet eens in het Engels. Ik moest het even goed tot me door laten dringen, maar werd er bij al dat sombere nieuws vrolijk van. Leuk woord, matdatum, de dag dat de brief met de oproep om je te melden voor je vaccinatie bij je thuis op de mat valt. Ik belde onmiddellijk een tachtigplusser, want voor de leeftijdsgroep tachtig tot en met 84 jaar was die matdatum afgelopen vrijdag, 5 februari. Jammer genoeg nam deze tachtigplusser niet op.
Ik vroeg me ook onmiddellijk af wat de matdatum zou zijn voor de stempassen. Vooral omdat de geluiden om de verkiezingen uit te stellen luider worden. Inmiddels heeft zich ook een groepje burgemeesters gemeld, uit angst dat verkiezingsdag een virusverspreidingsdag wordt. Want het nieuwe virus is veel besmettelijker dan het oude, slomere virus en heeft dat inmiddels al verdrongen. Dan heb ik het over de nieuwe variant die nog steeds gemakshalve de Britse variant wordt genoemd ook al vinden de Britten dat niet leuk. Uitgerekend half maart – de verkiezingen zijn op 17 maart – zou dit nieuwe virus bezig zijn het record aantal besmettingen van eerdere coronagolven te verpletteren.
De verkiezingsdag uitstellen is echter geen goed idee. Dus voor wie daar toch voor pleit, hier een aantal argumenten tegen uitstel. Het zal wantrouwen wekken juist bij de bevolkingsgroepen die toch al geloven in complotten en weerzin hebben tegen de ‘elite’. Ik hoor ze al zeggen: zie je wel, zij daar in Den Haag willen koste wat kost aan de macht blijven en gebruiken daar nu de coronacrisis voor. De man die uit protest al enige tijd bivakkeert in het tentje op het Malieveld zal wederom het woord ‘dictatuur’ in de mond nemen. En zijn trawanten zeker.
Bij uitstel zou vervolgens de eerste vraag zijn: wanneer zouden die verkiezingen dan wel ‘veilig’ kunnen worden gehouden? Bij welk aantal besmettingen per dag? Aantal ziekenhuisopnames? Bezette ic-bedden? Dan gaan de Ernst Kuipersen en Diederik Gommersen van deze wereld nog beslissen of een democratisch proces doorgang kan vinden. Dat kan de Tweede Kamer niet laten gebeuren. Bovendien, als je het eenmaal hebt uitgesteld, ontkom je er niet aan voorwaarden te formuleren voor wanneer het dan wél kan. En krijgen we alweer een nieuwe routekaart voor versoepelingen mét daarin dan nu ook opgenomen de verkiezingen.
Derde argument tegen uitstel maar zeker zo belangrijk: er moet zo snel mogelijk een kabinet komen dat niet demissionair is, oftewel een kabinet dat nieuw beleid in gang kan zetten. Het huidige kabinet is al enige weken demissionair als gevolg van de toeslagenaffaire en zal dat blijven tijdens de kabinetsformatie. Hoelang die gaat duren? Niemand die dat vooraf weet. Maar bij uitstel zal de totale demissionaire periode al gauw langer zijn. Al die tijd kan het huidige kabinet met instemming van de Kamer wel een coronabeleid voeren. Maar er is dringend behoefte aan meer dan dat, vaak juist omdat als gevolg van het virus inzichten zijn veranderd of maatschappelijke problemen pregnanter zijn geworden.
Denk aan het ‘samenleven’ van mens en dier dat kan leiden tot het virus dat nu de hele wereld lam legt. Aan de funeste decentrale inrichting van de zorg in Nederland waardoor het bestrijden van de pandemie maar moeilijk kan worden aangestuurd. Het vele vliegverkeer, voor bizar lage prijzen, dat het verspreiden van het virus makkelijk maakt en bovendien slecht is voor het milieu. Of aan de woningnood die bij een lockdown het samenwonen van vier of vijf personen op een klein bovenhuis er niet makkelijker op maakt.
De matdatum voor de stempassen is uiterlijk veertien dagen voor de verkiezingen, 3 maart dus. Precies de dag dat de huidige lockdown al dan niet wordt verlengd. Om het stemmen veilig te maken kunt u in uw gemeente mogelijk al stemmen op 15 en 16 maart. Bent u ouder dan zeventig jaar, dan kan stemmen ook per post. Bovendien kunt u iemand machtigen. Maar let daarmee op, zoek iemand die te vertrouwen is. In Den Haag loopt al een onderzoek naar ronselen tegen betaling bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen.