Als danser Ahmad Joudeh in Amsterdam een cappuccino bestelt, weet hij dat van dat geld een hele familie in een belegerde wijk van Damascus kan eten. Zijn moeder en een deel van de familie wonen daar. En omdat hij dat weet, gaat negentig procent van zijn inkomsten naar moeder die het verdeelt onder familie, vrienden, buren. En pakt hij elke klus aan, ook als de setting (bijvoorbeeld een studio vol gillende meiden) niet de zijne is: die is meer die van Het Nationale Ballet en de Balletacademie waar hij studeert. Ook als hij er ver voor moet reizen, als hij te moe is of te veel pijn heeft. Ahmad (27) is een wonder en Ahmad overkwam een wonder.
Oudste zoon in een vluchtelingenfamilie, verwend door ouders, grootouders en familie, die apetrots waren op zijn muzikale talenten. Muziekles kreeg hij van zijn Palestijnse vader. Bij alle feesten en visites moest en wilde hij zingen of spelen. Tot hij de dans ontdekte en wist dat dat zijn roeping was. Begin van een verbeten strijd, waarin iedereen, behalve zijn Syrische moeder, hem liet vallen: dans is schande, verwerpelijk. Zíjn oorlog was dus al begonnen toen de burgeroorlog uitbrak.
Ahmad, zachtaardig, bleek een staalharde wil te hebben. Hij ging door, tegen zijn gewelddadige vader in, tegen de omgeving en uiteindelijk tegen IS. De jihadisten beloofden hem in zijn benen te schieten toen hij kinderen in de wijk dansles ging geven. Zijn reactie: hij liet in zijn nek ‘Dans of sterf’ tatoeëren als trots antwoord aan de fanaten, voor als die hem wilden onthoofden.
Het westers ballet moest hij zichzelf deels via YouTube leren, wat zijn prestaties nog ongelofelijker maakt. Het keerpunt in zijn leven kwam via Nieuwsuur. Journalist Roozbeh Kaboly maakte een reportage over de man die op de puinhopen van Damascus bleef dansen en lesgeven, tegen dubbele verdrukking in. Ted Brandsen, directeur van Het Nationale Ballet, zag die, was onder de indruk van zowel talent als moed en noodde hem naar Amsterdam. Waar Kaboly een documentaire over Ahmad maakte: Dance or Die. Portret van een man die dolgelukkig is dat hij in de wereld van zijn dromen is beland waar hij in vrijheid zijn roeping kan realiseren. Hij is onder gelijkgestemden, ze lachen en feesten. Hij doet de Academie, krijgt kleine rollen en maakt solo-choreografieën waarmee hij optreedt. Hij wordt bekend, danst zelfs een duet met zijn idool Roberto Bolle, waarbij Sting zingt. Maar onder de blijheid liggen zorg en verdriet om zijn familie en Syrië, geestelijke en lichamelijke pijn.
Aangrijpend de scène waarin hij zijn gescheiden vader opzoekt in een azc in Duitsland: oudere man in stapelbed in een hal vol afgescheiden meermanshokjes. ‘Je bent beroemd.’ ‘Ja, door dans.’ ‘Daar zouden we het niet over hebben.’ Maar aan het eind van de film gloort veel meer dan die eerste toenadering. De documentaire wordt gevolgd door de korte dansfilm: Vlucht. Choreografie Krisztina de Châtel, regie Wiam Al-Zabari, beiden ooit vluchteling.
Roozbeh Kaboly, Dance or Die, NTR Het uur van de wolf, donderdag 29 maart, NPO 2, 22.55 uur