Vrouwen willen en kunnen even veel en graag, als ze maar verlost worden respectievelijk zich bevrijden van opgelegde en geïnternaliseerde remmingen. Ze roept daartoe ook op in haar nieuwe film Sletvrees (vpro), die interessant is maar bizar veel media-aandacht trekt vergeleken met andere, minstens zo goede documentaires die niet over seks gaan. Kennelijk lust (bijna) iedereen ook pap van kijken naar en lezen over van dattum. Dus had de vpro meer seks in de aanbieding: Een man weet niet wat hij mist. Daarin onderzocht homoseksuele twintiger Tim of hij zijn terrein wellicht kan uitbreiden naar de andere sekse. Why? Als je ziet met hoeveel angst en beven hij zijn queeste onderneemt, kennelijk vooral omdat Tim en vriend Nicolaas, ook homo, programmamakers zijn en in zo’n experiment wel een film zagen. Wat toch eigenlijk de omgekeerde wereld is. Ik had er weinig fiducie en trek in, maar Tims ‘oefenvrouw’ en ‘daadvrouw’ bleken zulke sterke tantes dat we ons over hen geen zorgen hoeven maken; en naast de behoefte om te ‘scoren’ (qua programma-idee) was er bij het duo ook oprechte nieuwsgierigheid naar hoe absoluut de grenzen rond seksuele identiteit zijn. Geen meesterwerk, maar ook geen misse vertoning.
Ironie wil dat Een man geweldig materiaal oplevert voor de EO en hun geestverwanten: ‘Zie je wel, deze afwijking/ziekte valt te genezen.’ Maar dat ze die nooit zouden kunnen maken vanwege de georganiseerde seks tussen volslagen onbekenden. En dat ze niet blij zouden zijn met de epiloog, waarin Tim duidelijk maakt dat zijn ‘geaardheid’ niet veranderd is en dat hij blijft wie en wat hij is, maar dan wel een verruimende ervaring rijker.
In Sletvrees gaat het ook om hokjes en bevrijding daaruit. Bergman laat het de vriendinnenkring van haar jongere zusje plastisch zeggen: ‘Als een man vijf wijven in een week neukt, krijgt hij een trofee; doet een vrouw dat met vijf mannen, dan wordt ze met pek en veren de stad uitgezet. Dus laveer je tussen hard to get en je gewild voelen. Het leven van een moderne jonge vrouw is niet eenvoudig.’ Het is de eeuwige dubbele moraal, althans in bijna gans de wereld (er is immers altijd wel een ‘ver volk’ waar de zuivere paradijsstaat van klasseloze maatschappij, matriarchaat respectievelijk bonoboseks is behouden).
Nieuw is dat allemaal niet, noch de analyses ervan. Maar Sunny, met een flink aantal bedpartners in ruim dertig jaar, trekt, even nieuwsgierig en openhartig als Tim in zijn zoektocht, rond – ten strijde tegen en op zoek naar verklaringen voor dat oneerlijke verschil in beoordeling van seksuele activiteit en zelfs de medicalisering van vrouwelijke lust. Ze reist de wereld over naar universiteiten, workshops, pornobeurzen, en naar een Engelse vriendin die Sunny’s score ver overtreft en een gezonde, evenwichtige vrouw is. Legio onderzoeksresultaten passeren de revue.
De mooiste momenten komen uit een soort ‘Achterwerk in de tent’, waar willekeurige passanten liggend op een luchtbed haar intieme vragen beantwoorden.
Tim den Besten, Nicolaas Veul, Een man weet niet wat hij mist, VPRO Holland Doc, Uitzending Gemist. Sunny Bergman, Sletvrees, VPRO 3Doc, donderdag 14 november, Nederland 3, 20.55 uur