Van wie toen al velen hun loon deels of helemaal niet meer ontvingen omdat er in de gigantische geldwaterval zoveel was afgevangen door mega-aannemers en koppelbaasjes, apparatsjiks en ambtenaren, dat er onderin voor de mannen van het zware gevaarlijke werk geen druppel over was. Tante Olga, zelf voorgoed van huis en haard verdreven om plaats te maken voor Olympische infrastructuur, die voor een paar ploegjes arbeiders kookt, maakt steeds vaker mee dat die weglopen zonder haar te betalen. Ze is verontwaardigd maar begrijpt het ook. De kracht van een goede documentaire over zulke thematiek is dat algemene termen als corruptie, machtsmisbruik en uitbuiting een lichaam en een letterlijke stem krijgen. Hans Pool geeft ze die. Het bekendst is hij als reisgezel, cameraman en regisseur van Van Dis, Brandt Corstius en Jensen in Zuidelijk-Afrika, Rusland, Indonesië, Kaukasus en Scandinavië. Maar hij is ook onder meer maker van een van de beste Teledocs, Nederwiet; en deze keer van Poetins Olympische droom, waarin de kijker kennis maakt met tante Olga en vele anderen, van Centraal-Aziatische arbeiders tot een grote aannemer die niet volop meeging in de geldroof en nu voor zijn leven vreest.
Twee jaar volgde Pool de metamorfose van een rustig mediterraan sovjetvakantie- en kuuroord in het megalomane wintersportproject dat gezien kan worden als Poetins piramide, bij leven gebouwd. Uiteraard horen we bij begin diens Engelstalige (en opvallend nerveuze) wervingstoespraak tot het ioc waarin hij onder meer speciale aandacht belooft voor het milieu. Dus krijgen we te zien hoe de gigantische skispringschans met helikopters wordt aangelegd om de bodem te sparen. De kaalslag is desondanks totaal, grote aardverschuivingen zijn het resultaat. Bange Russische sporters moeten gedwongen als proefkonijn op de baan dienen om de veiligheid te testen. Van die dingen.
Zie Poetin over de eindeloze Kremlin-loper gaan in de opening van een andere documentaire, Paradijs in Moskou van Leo de Boer. Het patserloopje doet niets af aan de Byzantijnse nederigheid van duizenden onderdanen die hem willen aanraken en het liefst een relikwie zouden reserveren. Helaas is met die geweldige sequentie de koek op. Deze curieuze film over de Amsterdams-Leidse arts Nicolaas Bidloo die lijfarts van Peter de Grote werd, is een waardig nakomertje van het mislukte ‘Nederland-Rusland 400 jaar’-project. Peter en Nicolaas (beroerd gespeeld door De Boer zelf) lopen in zeventiende-eeuws kostuum door huidig Moskou, delibererend over volksaard, ontbrekende Renaissance, het oplappen van gewonde soldaten voor het front. Bidloo humanist, Peter machiavellist. Het ziet er niet uit en is krakkemikkig van dialoog. Peter liet zoon Aleksej doodmartelen en dus gaan de vrienden ook naar de Hermitage waar dankzij Rembrandt Isaac onder het offermes van Abraham ligt. Een nogal krankjorume parallel. Het paradijs uit de titel is een milieuvervuild Moskous parkje, ooit de vermaarde tuin van Bidloo. Een Nederlands sprekende Russische landschapsarchitecte wil die in luister herstellen. Vandaar.
Hans Pool, Poetins Olympische droom, 2Doc, VPRO, maandag 10 februari. Leo de Boer, Paradijs in Moskou, Het uur van de wolf, NTR, zondag 9 februari, Nederland 2