‘Democratie, vrijheid en menselijke waardigheid onafhankelijk van huidskleur, religie, geslacht en politieke richting’, zei de Duitse bondskanselier, dat zijn de democratische waarden die Amerika altijd gekarakteriseerd hebben. En iedere president die dat respecteert, kan op het Duitse partnerschap rekenen.
Merkel sprak nuchter en ingehouden, zoals ze altijd doet. Maar de reacties waren deze keer toch anders dan anders. Haar felicitatie werd al snel beschreven als niets minder dan een moreel statement. ‘Merkel herinnert Trump aan de democratische waarden’, schrijft Der Spiegel bijna jubelend. En The New York Times ziet in de Duitse bondskanselier zelfs de ‘laatst overgebleven verdediger van het liberale Westen’.
Volgens de Amerikaanse krant, die zich tijdens de verkiezingsstrijd duidelijk tegen Trump had uitgesproken, heeft Duitsland na Trumps verkiezing een nieuwe toekomst voor zich: het land dient vanaf nu niet alleen de economische maar ook de morele leider van Europa te zijn – en het liefst meteen maar van de westerse wereld. Amerika kan het niet meer, Engeland wil het niet, en Frankrijk is te zwak.
Het is toch even wennen, dit nieuwe imago van Duitsland, vooral voor de Duitsers zelf. Het vooruitzicht van een grote internationale rol is nu eenmaal een ongemakkelijk thema in het hedendaagse Duitsland; het lijkt er bijna op dat het land na twee dictaturen nog steeds niet helemaal op de democratische gezindheid van zijn eigen inwoners durft te vertrouwen.
Ook Merkel zou zo’n rol niet zomaar voor haar land opeisen. Je zou dan ook kunnen zeggen: haar nieuwe imago als ‘laatste verdediger van de liberale waarden’ wordt haar zelfs een beetje door Trump opgedrongen. De nieuwe president, die overigens afstamt van Duitse migranten, heeft Merkel meermaals hard aangevallen. Haar ruimhartige vluchtelingenbeleid ziet hij als een ‘gevaar voor Duitsland’, zelf pleit hij voor het tegendeel.
Toch komt de journalistieke jubel voor Angela Merkel niet slecht uit. De laatste maanden was ze op het dieptepunt van haar populariteit terechtgekomen, als gevolg van datzelfde vluchtelingenbeleid. Met Trump aan de macht krijgt ze ineens een grotere rol in de wereld toebedeeld, en in haar eigen land een groter aura. ‘Bezonnen, rationeel, gedisciplineerd, het tegendeel van Trump’, volgens Die Zeit. ‘Merkel en Trump zullen vanaf nu de antipoden van de westerse wereld zijn.’