Berlijn – Het zal er zeker mee te maken hebben gehad dat Mark Rutte de eerste gast was die Angela Merkel door de mislukte regeringsonderhandelingen in Duitsland moest afzeggen. Daardoor groeide Nederland, dat als goed voorbeeld in de Duitse politieke debatten over het algemeen afwezig is, ineens uit tot een laatste hoop in bange tijden.

Duitsland, zo klinkt het al dagen in de Duitse politieke berichtgeving, bevindt zich in niets minder dan een ‘staatscrisis’, in ‘grote onzekerheid’ en ‘chaos’. Nu hebben die media altijd een hang naar drama, maar na het mislukken van de verkennende coalitiegesprekken meende men dat een achtbaanrit naar beneden onvermijdelijk was – niet alleen voor het land en voor Merkel, maar ook voor Europa en zelfs ‘het Westen’.

Natuurlijk, het is voor de Duitse Bondsrepubliek sinds de oprichting in 1949 ongekend dat er niet direct een regering kan worden gevormd. Deze hang naar politieke stabiliteit heeft een historische reden. Ook deze week werd weer gerefereerd aan de Republiek van Weimar, de tijd van politieke chaos, vlak voor de nazi’s aan de macht kwamen.

Met dat angstbeeld op de achtergrond hoort het erbij dat Angela Merkel direct benadrukte dat ze heus gewoon zal aanblijven, dat de Berlijnse krant Tagesspiegel opriep de bekritiseerde grote coalitie ‘voor het landsbelang’ dan maar voort te zetten, en dat de Süddeutsche Zeitung de Berlijnse politici bezwoer hun verantwoordelijkheid te nemen voor de rest van de wereld.

Want, formuleerde de krant het nog dramatischer dan Halbe Zijlstra het maandag deed, de Duitse stabiliteit is niet alleen cruciaal voor de Duitsers zelf, maar ook voor Europa: ‘De crisis in Berlijn is een crisis voor het continent.’

De vraag is alleen wel in hoeverre deze Duitse politieke stabiliteit in zijn bekende vorm überhaupt nog mogelijk is. Want Duitsland, zoals Die Zeit terecht schrijft, is per definitie in een nieuwe politieke fase terechtgekomen. Met de komst van de AfD moet er niet alleen afscheid worden genomen van klassieke coalitiemogelijkheden, maar ook van de verwachting dat die binnen een paar weken tot stand komen.

Vandaar dat de Duitse politiek even naar het kleine buurland kijkt. Maar nu niet als een afschrikwekkende haard van rechts-populisme, maar als een geruststellend voorbeeld. Mark Rutte had wellicht tóch moeten komen, suggereerde Der Spiegel, dan kon hij vertellen hoe het is om tweehonderd dagen zonder regering te zijn. ‘Nederland laat zien dat het aan het eind toch nog kan lukken.’