Maar er wordt vooral gerouwd in kleine kring, thuis, in het café. Tussen de gesprekken en tranen door wordt er volop gevloekt en gescholden. Op de guerrilla die de MH17 vermoedelijk uit de lucht schoot. Op Rusland die deze rebellen van ruggesteun voorziet.
Toch is het volgens sommigen niet genoeg. In verschillende kranten en op sociale media werd luidop geklaagd door opiniemakers. Waarom stelde de Nederlandse regering zich zo voorzichtig op? Onze leiders moesten toch voorop gaan in het benoemen van een nationaal drama door zelf verdriet te tonen? En moest het kabinet zich niet fermer uitspreken tegen Rusland die het onderzoek naar de precieze toedracht frustreert? In plaats daarvan was er behoedzaamheid. Geen gezwollen bewoordingen, maar ambtelijke taal. Terwijl buitenlandse regeringsleiders ruggen recht houden, vuisten maken en daarmee op tafel slaan, blijft Rutte tot het uiterste toe voorzichtig, zo luidt de klacht.
Als het gaat om een verklaring voor de slappe knieën van Nederland wordt er gewezen naar handelsbelangen. Nederlands durft geen grote broek aan te trekken omdat de export anders in gevaar zou komen. NRC-columnist Bas Heijne ging voorop in de kritiek. Nederland liet zich voor de zoveelste keer intimideren door Rusland, vond hij. Tot zijn ergernis liet Rutte pas twee dagen na de ramp woede en frustratie zien. ‘Wel een beetje laat’, aldus de columnist. Voor Heijne was de opstelling van Rutte een uiting van het kale liberalisme van de VVD: geen nationale binding, maar mensen zelf hun zaakjes laten opknappen. Ook volgens hem liet Nederland zich vooral leiden door handelsbelangen.
Nu is de Nederlandse opstelling tegenover Rusland de afgelopen tijd tenenkrommend geweest: zie het gezellig bieren van onze koning en koningin samen met Vladimir Poetin tijdens de spelen in Sotsji of het Concertgebouworkest dat in Moskou speelt ter ere van de vriendschap tussen Nederland en Rusland terwijl vrijheid voor kunstenaars een illusie is Rusland. Maar dit geval kozen Rutte cum suis de juiste koers. De lichamen van de slachtoffers moesten worden weggehaald uit een de facto oorlogsgebied. Het onderzoek naar de toedracht moet ook deels daar plaatsvinden. Dan helpt het niet om de verhoudingen meteen op scherp te zetten. Via de weg van de diplomatie krijg je meer voor elkaar. Het is cynisch om vanwege handelsbelangen de moraal opzij te schuiven, maar het is evengoed cynisch om te beweren dat handelsbelangen de enige drijfveer is van de politiek.
En was de Nederlandse regering echt zo afwachtend? Terwijl Rutte toespraken hield en met Poetin belde, ijlde Minister Timmermans zich naar het kantoor van de Verenigde Naties in New York. Mede als gevolg van zijn inzet werd de handtekening van Rusland afgedwongen onder een resolutie die ongehinderde toegang tot de rampplek voor internationale onderzoekers eist.
Ook wat betreft het aanjagen van nationale rouw was rustig afwachten de juiste keuze. Dat het uiten van emotie in eerste instantie vooral aan mensen zelf wordt overgelaten is niet kaal, dat is menselijk. Met enige bevreemding tekende een Nederlandse verslaggever voor de New York Times op dat hetzelfde volk dat woedend de straat op ging toen Fortuyn werd vermoord en een publieke huilceremonie organiseerde voor André Hazes, nu vooral in lokaal rouwde. Precies dat markeert het verschil tussen kitscherig nationaal verdriet en echte tranen. Voor dat laatste heb je genoeg aan je eigen kring.