Na alle commotie van vorige week een beetje verdieping en achtergrond. Beer, twee tijgers, twee leeuwen en een jaguar ontsnapt in de Eifelzoo. Wereldnieuws was het. Iedereen had het erover, en ondertussen waren in Lünebach – een kilometer of vijftien verderop hier in de Eifel – alle mogelijke hulpdiensten ingezet. Al snel werd duidelijk dat de beer doodgeschoten was. De vijf katten waren zoek. Tot in de wijde omgeving mochten mensen hun huizen niet verlaten. Ik was onderweg naar de Eifel en whatsappte vrienden en bekenden dat ze binnen moesten blijven, met uitroeptekens erbij. De uitbraak van de dieren zou veroorzaakt zijn door een overstroming als gevolg van noodweer in de nacht van donderdag op vrijdag. Bij aankomst bleek hoe zwaar dat geweest was: mijn keuken stond blank, het water was onder de voordeur door naar binnen gestroomd. Dwars door de Eifelzoo stroomt de Bierbach, hij vertakt zich er zelfs. Een onschuldig beekje was ineens honderd meter breed. De kooien van de katachtigen staan pal naast de Bierbach. Ik ben er vaak geweest, ik kon me voorstellen hoe het eruitgezien moet hebben.
Later die avond, ik had de keuken min of meer droog, alle ramen stonden open, de houtkachel brulde, kregen mijn bezoek en ik door dat de tijgers en de leeuwen nooit uit hun kooi geweest waren. De massaal uitgerukte hulpdiensten konden waarschijnlijk niet eens in de buurt van die kooien komen, eerst moest het water zakken. Ze hebben dus helemaal niets gedaan, die hulpdiensten. Ze hebben afgewacht en ondertussen dachten omwonenden dat er inderdaad tijgers en leeuwen door de bossen zwierven en was het breaking news op de BBC. Hebben ze gezwommen? Zijn ze op het hoogste punt in hun kooien gaan zitten? Hebben ze gebruld of gemiauwd? Niemand zal het ooit weten. Wat we wél weten, is dat de beer vrijwel onmiddellijk doodgeschoten is. Zijn kooi is geen kooi maar een verblijf, een omheind stuk dierentuin, met betonnen muurtjes, een droge slotgracht. Mike heeft zich gewoon rustigjes over de muur laten drijven, beren kunnen wel tegen een beetje water.
Mike was een Aziatische zwarte beer, ook wel kraagbeer genoemd, naar de witte streep over de borst. Mike was oud en zat zijn dagen uit. Zo stond het ook op het bord bij zijn verblijf. Dat Mike er een rustige Lebensabend had, hier in dit uithoekje van de dierentuin, en dat als zijn levensavond erop zat dit deel van de dierentuin op de schop zou gaan. ‘Wenn ich im Bärenhimmel bin, entsteht hier eine neue, größere und schönere Anlage!’ In feite, als je het cynisch bekijkt, zat Mike de dierentuin nogal in de weg. Die hele Eifelzoo is sowieso een vreemde plek. Er woont een eenzame baviaan, Pavi genaamd, naar Pavian, het Duitse woord voor baviaan. Pavi is een ongehoord nors en onverdraagzaam dier, reden voor haar allenigheid. Alle andere bavianen zijn namelijk weggedaan, die hadden geen leven met dat rotbeest in de buurt. Het tekent misschien de aard van de directeur, de vorig jaar op 91-jarige leeftijd overleden Hans Wallpott. Hij kocht lang geleden een stuk bos en stichtte er in 1972 de Zoo en tot de dag van vandaag is het een familiebedrijf, een privé-dierentuin. Pavi: niet de onruststookster eruit maar de bavianen die onder haar leden.
Mike is in 1984 in de Zoo geboren. Hij is dus – afhankelijk van zijn geboortedatum – 33 of 34 jaar oud geworden, wat tamelijk oud is voor een kraagbeer, al zijn er beren die de veertig halen. Mike was een Zoo-Liebling, zoals nijlpaard Tanja dat in Artis was. Hans Wallpott kende Mike goed, natuurlijk, en kende Mike ook als zijn nemesis. In 2007 struikelde de directeur tijdens het voederen van de beer, en hij pakte zich vast aan het hek. Mike aarzelde geen moment en greep een arm. Die arm liet hij pas los toen een personeelslid de beer met een schop op zijn kop sloeg. Wallpott raakte zwaargewond. Een paar jaar later viel een driejarig Nederlands meisje in het verblijf. De muren zijn zó laag dat dat geen enkel probleem is. Haar vader sprong achter het kind aan en beiden kwamen zonder noemenswaardige kleerscheuren weer aan de beerloze kant van het muurtje. Dat kon omdat Mike, zo verklaarde toentertijd Isabella Wallpott, dochter van, het kind niet voor prooi aanzag en de vader dientengevolge niet als concurrent. Bovendien, zo zei ze, was Mike een rustig en bezadigd (behäbig) dier, hij was al op leeftijd en neigde naar corpulentie. Opmerkelijk dat Mike de oude directeur blijkbaar wél voor prooi aanzag. Dat wat er in een dierenbrein omgaat blijft mysterieus. Maar nu is hij dus dood.
De dierentuin heeft tot dit moment (maandag 4 juni) de pers niet te woord gestaan. Er was sprake van een Jäger en een opdracht die van de Zoo uitgegaan was: komen en doen wat je moet doen en blijkbaar heeft de jager zonder naam de situatie dusdanig ernstig ingeschat dat hij het dier heeft doodgeschoten. Ik vind het zielig. Die beer zat er altijd zo een beetje sullig op zijn dikke kont, of hij scharrelde bij nat weer wat rond in de buurt van de ingang van zijn binnenhok, of hij staarde zonder al te veel verlangen in zijn blik naar de paardjes en ezels die een stukje verderop liepen. Dierenactivisten hebben al aangegeven de zaak tot op de bodem uitgezocht te willen zien. Onbekend is nog wat de schade aan gebouwen is en hoeveel dieren er buiten Mike zijn omgekomen tijdens de overstroming.
De ernst daarvan werd nog maar eens onderstreept toen mijn bezoek en ik zondagmiddag in de blakende zon op het terras aan Stausee Bitburg zaten: duidelijk was de hoogte van het water nog te zien en overal dreven boomstammen. De serveerster vertelde dat op vrijdagochtend de halve camping van Waxweiler (twintig kilometer verderop, aan de oevers van de Prüm) voorbij was komen drijven. ‘We moeten een stille tocht voor Mike organiseren’, zei een van ons. Maar ja, we dronken bier en wijn, en bovendien vertrok het bezoek die middag, dus die stille tocht is er vooralsnog niet van gekomen.