De 21ste-eeuwse opwarming van de aarde leidt tot 19de-eeuws gedrag. Het zijn alleen geen Britten, Fransen en Duitsers die hun nationale geurvlaggen planten, maar Russen. Vorige week donderdag heeft de expeditie Arktika 2007 op de bodem van de Noordelijke IJszee grondmonsters bij elkaar gesprokkeld en er ook even de driekleur gepoot. Het Westen, in de persoon van de Canadese minister van Buitenlandse Zaken reageerde onverwijld. ‘We leven niet in de vijftiende eeuw’, aldus minister Peter MacKay. Ook niet in de zestiende. Willem Barentsz heeft met het Behouden Huys in 1596 geen kolonie weten te stichten. Maar zijn Russische ambtgenoot Sergej Lavrov jubelde wel lekker terug: ‘Het doel van deze expeditie is niet om het recht van Rusland te verankeren, maar om te bewijzen dat ons plateau zich uitstrekt tot de Noordpool. En daartoe bestaan er concrete wetenschappelijke methoden.’

Vandaar dat de expeditie onder leiding stond van de 67-jarige geograaf en parlementariër Artoer Tsjilingarov uit Nenetsk. In deze bebaarde geleerde, die in de Doema te Moskou niet waakt over bijvoorbeeld onderwijs, maar lid is van de Defensiecommissie, waren politiek en wetenschap verenigd. Het gaat namelijk niet alleen om 1,2 miljoen vierkante kilometer grond onder het ijs, maar vooral om de grondstoffen die er mogelijk voor het oprapen liggen. Zeker als het ijs in 2100, wanneer er op het Russische vasteland naar verwachting amper nog olie of gas is te exploiteren, zodanig is gesmolten dat er in het gebied wel valt te werken.

De strijd om de Noordpool is nu met de minionderzeeërs op symbolisch niveau gebracht. Dat de bootjes Mir 1 en 2 heetten, zegt niets. Er zijn puristische slavisten die aan mir politieke betekenis hechten omdat dat woord zowel ‘wereld’ als ‘vrede’ betekent, zoals er ook slavisten zijn die menen dat Rusland communistisch blijft zolang er kinderen Vladimir worden genoemd, omdat Lenin zo heette. Maar dat is kletskoek. Alsof ondergetekende gedoemd is vijand te zijn van de Partij voor de Dieren. De symboliek zit ’m in dat vlaggetje, waaruit spreekt dat Rusland al zijn kaarten zet op hyper staatsmonopoliekapitalisme.

Dat heeft uiteraard te maken met de rijkdom van Rusland. Maar niet alleen met de hoogte van de prijzen voor olie, gas, aluminium, nikkel, edelmetalen et cetera. Het staat ook in een traditie. De Russische buitenlandse politiek is door de eeuwen heen gebaseerd geweest op onverbiddelijke uitgangspunten. Zoals: de noodzaak van stabiele buitengrenzen en ijsvrije havens, de erkenning dat er een directe koppeling bestaat tussen economie en politiek in eigen land, de missie om de Slavische wereld tegen de vijanden in oost en west te beschermen en het onvermogen om langdurige bondgenootschappen aan te gaan, omdat het grootste land ter wereld zich altijd omcirkeld voelt.

Vooral die laatste continuïteit – vluchtigheid der allianties – is afgelopen decennia uit de hand gelopen. In een kwart eeuw heeft Rusland zijn beleid vier keer drastisch gewijzigd. Begin jaren tachtig volgde het de Brezjnev-doctrine, het idee dat Moskou overal waar het ‘reëel bestaande socialisme’ in gevaar was, mag en moest ingrijpen. Op de valreep van de jaren zeventig werd op grond daarvan in Afghanistan geïntervenieerd, overigens niet toevallig nadat in Iran de sjah door Khomeiny ten val was gebracht. Met de komst van Michail Gorbatsjov werd de bipolaire Koude Oorlog omgebouwd tot bipolaire vrede. Dialoog, daarom ging het Moskou, ook omdat het geld op was. Sinds de ontmanteling van de Sovjet-Unie in 1991 – krap zeventien jaar geleden, met andere woorden minder dan één snelle generatie – heeft Rusland drie koersen gevaren. Eerst werd gezocht naar welhaast volledige integratie van Rusland in het Westen: van Vancouver tot Vladivostok, zoals toenmalig minister Andrej Kozyrev dacht. Binnen een jaar was het met hem gedaan. Onder oriëntalist en contraspionagechef Jevgeni Primakov werd begonnen met een theorie over een ‘multipolaire wereldorde’ waarin Rusland op zoek moest naar alle gaten in de westerse alliantie die, met de uitbreiding van de Navo, tot aan de grenzen was opgerukt. Meer dan speldenprikken waren het niet. De omwentelingen in Georgië (2003) en Oekraïne (2004) kon Rusland niet voorkomen. Maar sindsdien is de wereld veranderd, ten gunste van Rusland. De bevrijding van Irak is mislukt. De pacificatie van Afghanistan verloopt, zacht gezegd, moeizaam. En de olieprijs is opgelopen van 35 dollar naar ruim 75 dollar per vat. Dit is een materiële basis voor geestelijke wraak, een verlangen dat in Rusland breder leeft dan het Westen wil weten. We kunnen het een schandaal vinden dat olie zo duur is, duurder dan een beetje thuiszorg of goed loodgieterswerk, maar het is een feit. Rusland is een energieke supermacht die verdeeldheid kan zaaien in het vrije Westen, zonder de eigen bevolking, zoals in China, als loonslaven te grabbel te gooien.

En toch is dit nieuwe imperialisme niet van gevaar ontbloot. Een Fashoda-crisis als in 1898, toen Engeland en Frankrijk op de rand van oorlog verkeerden wegens hun wederzijdse ambities in Afrika, ligt niet voor de hand. Maar escalatie is niet uitgesloten, zoals nog geen week later bleek bij het vooralsnog duistere incident met een Russische bom op Georgisch grondgebied. De theorie van Primakov over een ‘multipolaire wereldorde’ wordt met de dag meer praktijk. En daarmee komt ook het chaotische aspect van deze theorie aan het licht. De kwestie is niet of de president een vlag mag planten op de bodem van de Noordelijke IJszee. De kwestie is dat er niemand is die hem tot rede brengt met de simpele woorden: _‘Mister Putin, I presume.’

……………………………………………………………………………………………………………_

reactie: 9 augustus

Landje veroveren.

Het klinkt als een spelletje, maar lijkt meer op Russische roulette.

Door het smelten van de ijskap worden de enorme oliebronnen bereikbaar. Ieder nadeel heb z\‘n voordeel. En van dat voordeel willen de Russen zo snel mogelijk profiteren. Ze claimen \“hun\” portie IJszee.

Toen ik die watermobieltjes - Mir genaamd - gelanceerd zag worden dacht ik direct aan een van de James Bond-films. Octopussy? Vlaggetjes plaatsen in de zeebodem.

Ik hoor Bush met ingehouden woede fluisteren: \“don\’t push it Boris\”. Immers, de V.S. kampen met een olietekort en een economische crisis. Gevolg: de energieprijzen blijven stijgen. Gevolg: de bevolking - m.n. de autobezitters - klagen en morren.

Wordt dit de aanleiding voor wéér een Koude Oorlog?

Ellen ten Bruggencate

http://vert-el-sels.blogspot.com/2007/08/landje-veroveren.html