Soms, als je erover nadenkt, houd je niet zozeer van een nummer, maar van een enkel moment in dat nummer. Vaak is het een uithaal op een gitaar, soms een hoge trompet op de achtergrond. Het hoeft maar een paar seconden te duren.
Toen Rihanna’s FourFiveSeconds uitkwam waren er millennials die tweetten dat ze het heel sympathiek van haar vonden dat ze een oudere onbekende muzikant liet meespelen op haar nummer. Had die man ook eens een hit. Ene Paul McCartney. Mij ging het in FourFiveSeconds om Kanye West. Om precies één moment. Het nummer gaat over iemand die haar geliefde of haar vrienden toespreekt dat ze die avond uitgaat (‘I might get a little drunk’) en stoom moet afblazen op een manier die niet de veiligste is (‘If I go to jail tonight/ Promise you’ll pay my bail’). Halverwege zingt Kanye ‘See all of my kindness/ Is taken for weakness’ en tussen ‘kindness’ en ‘is taken’ zit een heerlijk moment dat je niet in de lyrics tegenkomt. Hij zingt een zware, melodieuze ‘mm-mmmm’, die ergens uit de diepste en groenste vallei van zijn ziel lijkt te komen. Niks voor Kanye, maar heerlijk.
Zing het even mee:
See all of my kindness
mm-mmmm
Is taken for weakness
FourFiveSeconds kwam uit in 2015 en de eerste keer dat ik het hoorde vond ik meteen de tekst van het couplet interessant: ‘Now I’m FourFiveSeconds from wildin’.’ Ik had dat werkwoord ‘wilding’ nog nooit gehoord, maar binnen de context van het nummer was de betekenis meteen duidelijk. Uit je dak gaan, het beest in jezelf loslaten. Zoiets.
When They See Us, de spraakmakende Netflix-serie van Ava DuVernay, begint ook met ‘wilding’. Een grote groep zwarte jongens rent door Central Park, trapt lol, maakt herrie en wordt al snel door politieagenten opgepakt. Wat deden jullie in Central Park, vragen de detectives op het bureau, die ook niet zo goed weten wat ze met de minderjarige jongens aan moeten. Gewoon, zegt er eentje, ‘We were just wilding’. Het is 19 april 1989 en die nacht wordt elders in het park een zwaar mishandelde, verkrachte, witte vrouw aangetroffen. Dat woord ‘wilding’ zit in het hoofd van de witte detectives en van openbaar aanklager Linda Fairstein. Ze weten niet wat het betekent, maar het klinkt beestachtig en zo ontstaat er het idee dat vijf jonge jongens – vijftien, zestien jaar oud – nog wel eens iets beestachtigs zouden hebben gedaan.
De serie volgt het verloop van de zaak van de ‘Central Park-jogger’ (de verkrachte vrouw was aan het hardlopen). De jongens werden hardhandig gedwongen getuigenissen af te leggen, in de rechtbank hielden ze vol onschuldig te zijn, er werd geen DNA-materiaal van de jongens op de vrouw aangetroffen, maar ze werden toch veroordeeld. Ene Donald Trump betaalde 85.000 dollar uit zijn eigen zak voor een paginagrote advertentie in de Daily News met de tekst ‘Bring Back the Death Penalty’. De jongens kregen lange celstraffen. Die zaten ze jarenlang uit, tot bewijs kwam dat een notoire moordenaar en serieverkrachter een DNA-match had. Hij bekende. De jongens – inmiddels mannen – werden nu vrijgesproken, al duurde het nog vele jaren voordat de stad New York ze smartengeld betaalde.
Vorig jaar zei NPO-directeur Frans Klein in de Volkskrant dat de NPO misschien wel meer op fictief drama moet inzetten om eigentijdse verhalen te vertellen: ‘Kijk naar de serie House of Cards, over machinaties in de Amerikaanse politiek. Via Nieuwsuur zouden nooit zoveel mensen daarmee in aanraking zijn gekomen.’
Nu heeft House of Cards een president die zijn eigen moorden opknapt en was die serie misschien niet het slimste voorbeeld dat Klein kon gebruiken om bezuinigingen op nieuwsprogramma’s goed te praten. Beter had hij een serie als When They See Us genoemd. De makers gaan er prat op dat hun script de gebeurtenissen van de zaak zo historisch correct mogelijk naloopt. En vooralsnog heeft de serie niet-fictionele uitwerkingen. Linda Fairstein raakte een recent boekcontract kwijt; toenmalig officier van justitie Elizabeth Lederer gaf deze maand haar positie aan de Columbia Law School op nadat studenten begonnen te protesteren na het zien van de serie.
Het heeft iets hoopgevends – wangedrag uit het verleden is niet vergeten – en toch ook weer niet. De vijf onschuldige jongens – Antron McCray, Kevin Richardson, Yusef Salaam, Raymond Santana en Korey Wise – worden stuk voor stuk warm, menselijk, zachtaardig neergezet, als individuen die worden geknecht door het systeem. De aanklagers daarentegen zijn verbeten en onmenselijke, kwaadaardige krachten. Alsof zij geen deel uitmaken van een overspannen justitieel systeem waarin coulantie als zwakte wordt gezien – All of my kindness/ is taken for weakness, zou ik willen zeggen, maar ik denk niet dat Kanye of Rihanna zo geciteerd zou willen worden.
Onder geen beding is er een geschiedenis mogelijk waarin Fairstein en Lederer met schone handen uit de bus komen – het bewijsmateriaal dat ze hebben onderdrukt om hun tunnelvisie te bevestigen spreekt voor zich – maar het maakt geen gelijke wedstrijd. Als het zuiver journalistieke portretten waren, hadden ze meer dan alleen kwaadaardig moeten zijn. Dat zou net iets minder drama hebben opgeleverd dan Frans Klein het zou willen zien.
Mm-mmm.