Een functionerende democratie, zo luidt een beroemde theorie van de Indiase econoom Amartya Sen, kenmerkt zich door de afwezigheid van hongersnoden. Grootschalige voedselschaarste kwam in India in de tijd van de Engelse overheersing met regelmaat voor, maar na de onafhankelijkheid niet meer, constateert Sen in zijn boek Democracy and Freedom. In een democratie zijn leiders verantwoording verschuldigd aan het volk en kunnen informatie en waarschuwingssignalen vrij circuleren. Hierdoor kan er adequaat gereageerd worden bij dreigende tekorten aan levensmiddelen.
Nu in India het aantal dagelijkse covid-besmettingen in de honderdduizenden loopt en het land een ontluisterend tafereel biedt van eindeloze brandstapels voor de overledenen en medische tekorten, dwingt een vervolgvraag zich op. Is een pandemie, net als een hongersnood, een graadmeter of een land wel of niet telt als een democratie? De parallellen liggen voor de hand: ook het indammen van een virusuitbraak vergt een overheid die zich het noodlot van haar burgers aantrekt en snel hulp biedt, in dit geval met voldoende medische zorg en vaccins in plaats van met zakken graan. Ook de rol van informatie is cruciaal. In een open publieke sfeer kunnen berichten over risico’s van besmetting gauw circuleren. Hetzelfde kanaal dient om de overheid tot actie te manen als ze faalt in haar taak de veiligheid van de burgers te waarborgen.
Dit is geen theoretische exercitie. Bekijk het videoverslag van journalist CK Vijayakumar op de site van The Caravan, een van de laatste onafhankelijke nieuwsbronnen in India: zieken die van kliniek naar kliniek gaan in de hoop ergens hulp te krijgen en diepe ontzetting over een afwezige overheid. In India is een gigantische humanitaire crisis aanstaande.
Wat ook verstikt, is India’s democratie. Het land waarop talloze succesverhalen over snelle economische ontwikkeling zijn geplakt en dat een vormende rol zou gaan spelen in het aangezicht van de 21ste eeuw, heeft een zorgsysteem dat compleet tekortschiet. Dat was al langer zo voor arm India. Nu worden ook de rijken en de nieuwe middenklasse geconfronteerd met overvolle ziekenhuizen, te weinig zuurstof en stervenden op straat. Middeleeuwse structuren onder de laklaag van een moderne staat, zo typeerde commentator Manoj Joshi zijn land in The Times of India.
De regering-Modi heeft haar verantwoordelijkheid laten schieten. Gedreven door de wens om het imago van een moderne succesvolle natie uit te stralen, verklaarde de Indiase premier de covid-uitbraak veel te vroeg onder controle en liet hij de restricties op massabijeenkomsten varen. Gedurende februari en maart kwam de covid-taskforce van Modi niet één keer bij elkaar. Terwijl het aantal besmettingen toenam, gingen Modi en zijn partij door met het organiseren van grootschalige campagnebijeenkomsten in een aantal deelstaten waar verkiezingen op komst zijn. Dat corona nu ongecontroleerd woekert heeft volgens de Indiase regering ‘niets te maken’ met de samenscholingen.
Die woorden onderstrepen een tweede conclusie die Manoj Joshi in zijn column trok. ‘In plaats van de crisis aan te pakken, probeert de regering-Modi het nieuws te beheersen.’ Dat gaat inmiddels zo ver dat tweets met kritiek op de landelijke overheid worden verwijderd, een praktijk die Twitter faciliteert. Een bijgevolg van deze cultuur van censuur is dat betrouwbare cijfers over wat er precies aan de hand is in India ontbreken. Officieel ligt het dagelijkse dodental momenteel onder de drieduizend. Waarschijnlijk is het vele malen hoger.
Hulp aan India is hard nodig, maar komt zeer moeilijk op gang. Amerika, dat over het grootste surplus aan medische hulpmiddelen en vaccins beschikt, heeft wekenlang geweifeld. Ogenschijnlijk had dit te maken met de verdeeldheid binnen de regering-Biden over de vraag of Modi een leider is die een helpende hand verdient. Pas toen het aantal besmettingen extreme vormen aannam, wonnen humanitaire argumenten het van geopolitieke en nu gaan er testen, beschermingsmiddelen en ingrediënten voor vaccins naar India.
De wijsheid van Amartya Sen lijkt in zijn thuisland vergeten. India wilde te graag doen voorkomen alsof het alles onder controle had. Het land produceerde miljoenen vaccins, maar veel daarvan werd geëxporteerd. De hulp die India nodig heeft arriveert moeizaam, ook omdat er eerst een nieuw besef moest indalen. India is niet een postkoloniaal groeiwonder dat het alleen af kan, maar een aangetaste democratie met onvoldoende capaciteit om een pandemie het hoofd te bieden.