Het Rijksprentenkabinet in het Rijkmuseum bezit een flinke hoeveelheid werk van de tekenaar, aquarellist en schrijver Jaap Nieuwenhuis (1927), denkelijk als gevolg van het beleid van die instelling om een goed overzicht te kunnen bieden van de naoorlogse kunst-op-papier in Nederland. Dat is te prijzen, want er zijn veel uitstekende tekenaars en grafici in het land, sommigen gevierd en beroemd – Peter Vos, Peter van Straaten –, anderen misschien wat meer in de luwte – Arie Schippers, Otto Dicke, Philip Kouwen, Charles Donker – en sommigen nog grotendeels verscholen – Kees Stoop, bijvoorbeeld.
Nieuwenhuis produceert nog altijd. Dezer dagen is een overzicht te zien van aquarellen uit de laatste twintig jaar in Voerman Stadsmuseum Hattem, De dingen dichtbij. Nieuwenhuis komt uit die buurt en woont er nog. Hij ging naar de academies in Arnhem en Amsterdam, werkte daarna vooral als illustrator en (kostuum)ontwerper voor uiteenlopende opdrachtgevers als de Nederlandse Opera en Het Nationaal Ballet, de Avrobode, het tijdschrift Okki en een hele serie jeugdboeken. Zijn eigen werk was klassiek van onderwerp – stilleven, landschap, interieur, portretten; daarnaast was hij docent modeltekenen aan de Academie Minerva te Groningen en de academie te Kampen. Het Rijksprentenkabinet heeft een grote serie van die modelstudies. Ze werden in 2009 al eens gepubliceerd (Modeltekeningen van Jaap Nieuwenhuis, door Gijsbert van der Wal). Het zijn briljante observaties in ‘geconcentreerd dansende lijnen’ zonder arceringen, even handig en snel als Matisse dat kon.
Sinds 2000 richt Nieuwenhuis zich vooral op zijn eigen omgeving, De dingen dichtbij, en dichtbij zijn ze: Nieuwenhuis staart ingespannen naar een schaal mandarijnen, een oud theeblik, een Chinese vaas, zijn eigen schildersdoos of een stel porseleinen poppen op een sofaatje. Hij geeft die dingen doorgaans een zeer kleurrijke ondergrond, geborduurde kussens, Japanse prenten, bonte patchwork-spreien, als was het om het zichzelf extra moeilijk te maken. Waterverf is een heidens lastig medium, zeker als je met veel verschillende kleurvlakjes op de vierkante millimeter wil werken; de aquarellen hier zijn zonder meer uitzonderlijk in hun virtuositeit.
Nu is het zo dat die onderwerpen óók populair zijn onder minder begaafde waterververs. De bezoeker moet zich misschien even over de eerste indruk heen zetten (zelf heb ik een broertje dood aan die glazige poppen met hun kraalogen) en doordringen in de bijna Aziatische concentratie waarmee die aquarellen zijn gemaakt. Dan ontvouwt zich iets van grote intimiteit en glasheldere aandacht, alsook Nieuwenhuizens oprechte, vriendelijke verwondering over wat zo’n theeblik of zo’n kistje appels de kijker te vertellen heeft. De wetenschap dat de maker daarvan inmiddels de 95 is gepasseerd, en zich nog altijd zo verwondert, verleent het extra intensiteit, om niet te zeggen: troost.
De dingen dichtbij, Jaap Nieuwenhuis. Voerman Stadsmuseum Hattem, t/m 15 augustus. voermanmuseumhattem.nl