The Prosecution of George W. Bush for Murder. Zo heet dit boek van Vincent Bugliosi.* Het is eind mei verschenen en staat nu zes weken op de bestsellerslijst van The New York Times. De schrijver heeft naam gemaakt als openbaar aanklager in het proces tegen Charles Manson (moordenaar van Sharon Tate) en daarover het boek Helter Skelter geschreven. Hij is ervan overtuigd dat O.J. Simpson achter de tralies moet en heeft ook dat in een boek aangetoond. Verder vindt hij dat het Hooggerechtshof ten onrechte Bush tot president heeft benoemd nadat het tellen van de stemmen in Florida op een chaos was uitgelopen. Daarover heeft hij uitleg gegeven, in een artikel in The Nation, ‘None Dare Call It Treason, the Betrayal of America’. Dat is later ook een boek geworden. In een toelichting op zijn laatste publicatie kunnen we hem zien op YouTube. Wat hij daar zegt is op de Amerikaanse publieke zender C-Span te zien geweest. Bugliosi maakt van niets een geheim, hij heeft toegang tot de media, hij is beroemd, of berucht, en hij heeft volkomen gelijk.
In dit boek betoogt hij dat de president van Amerika terecht moet staan wegens moord. Bush is, met zijn directe neoconservatieve omgeving – Cheney, Rumsfeld, Rice, Wolfowitz – regelrecht schuldig aan de dood van meer dan vierduizend Amerikaanse soldaten en honderdduizend Irakezen. Ze hebben de oorlog met leugens en misleidingen gerechtvaardigd. Saddam had geen banden met al-Qaeda, er waren geen massavernietigingswapens, er werden geen pogingen gedaan om in Niger uranium te kopen. En dan zijn er voor Bush persoonlijk de verzwarende omstandigheden. Bugliosi geeft een overzicht van wat de president doet als hij niet aan het regeren is. De oorlogsleider, blijkt daaruit, zwemt in zijn vrije tijd, en voor de doden plengt hij af en toe een paar krokodillentranen. Bush draagt als president de laatste verantwoordelijkheid voor oorlog en vrede. Volgens Bugliosi is hij schuldig en bovendien een verachtelijk man.
Ondanks Bugliosi’s nationale faam en zijn opzienbarende onderwerp is dit boek vrijwel niet besproken. Het tv-netwerk ABC weigerde een reclamespotje, NBC had geen belangstelling voor een gesprek met de auteur, een redacteur van Newsweek gelooft dat de matige belangstelling wordt veroorzaakt doordat het publiek genoeg heeft van het ‘Bush-bashing’. De International Herald Tribune van 7 juli geeft een interessant overzicht van deze gemengde ontvangst: nauwelijks een kik in de gevestigde media, wel veel publiciteit op internet en een doorslaand commercieel succes. Ik denk dan ook dat de man van Newsweek zich vergist. Het zogenaamde Bush-bashing hoort tot de politiek. Dit boek is geschreven door een jurist. Het heeft geen politieke maar een vergaande rechtskundige strekking. Daarvoor is een groot publiek ontvankelijk en de meeste media zijn bang hun vingers te branden aan zo’n heikel onderwerp als de vervolging van de president wegens moord. Impliciet nodigt Bugliosi columnisten, verslaggevers, hoofdredacteuren uit tot een zelfonderzoek naar hun medeplichtigheid.
Vandaar dat The Prosecution ook voor Nederland van belang is. Het kabinet-Balkenende I heeft in 2003 de aanval volkenrechtelijk gesteund, verwijzend naar Saddam Hoessein die alle resoluties van de VN aan zijn laars lapte. Saddam was de enige niet en er waren toen nog tal van mogelijkheden om de oorlog te vermijden. Maar Den Haag koos voor de theoretische medeplichtigheid. Later, toen de strijd beslecht leek, werd er een militaire missie naar al-Mutannah gestuurd. Daar sneuvelden toch nog twee Nederlandse soldaten.
Had het kabinet toen beter kunnen weten? Op 12 juni 2004 verscheen in de NRC een uitvoerige reconstructie, geschreven door Joost Oranje, waarin het sterke vermoeden wordt uitgesproken dat onze inlichtingendiensten, de MIVD en de AIVD, over Saddams massavernietigingswapens tot heel andere conclusies waren gekomen. In oktober veroorzaakte de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Ben Bot, opschudding door te verklaren dat achteraf bezien het misschien niet zo verstandig was geweest om de oorlog te beginnen. Onder druk van het kabaal trok hij zijn woorden weer in.
Naar omvang valt de Nederlandse medeplichtigheid aan de oorlog te verwaarlozen; juridisch en moreel is Den Haag voor honderd procent mede schuldig. Op het ogenblik zien we een neiging tot het herschrijven van de geschiedenis. De surge onder leiding van generaal Petraeus heeft van Irak het afgelopen jaar toch nog een ‘succes’ gemaakt. Dat heeft niets te maken met de schuld van de verantwoordelijken, vijf jaar geleden, aan de leugens en de tienduizenden doden. Die schuld blijft bestaan. Bugliosi heeft gelijk.
* The Prosecution of George W. Bush for Murder, Vanguard Press, in Nederland 22,50 euro