Firsat Yildiz was een 22-jarige Koerdische asielzoeker die Turkije ontvluchtte nadat hij vervolging en gevangenschap had overleefd. Nauwelijks twee weken nadat de Britse regering hem overplaatste naar Sighthill, een grauwe buitenwijk van Glasgow, werd hij doodgestoken door twee blanken. Tegelijkertijd werd in Hull een — eveneens Koerdische — asielzoeker de keel doorgesneden.

Na de rassenrellen in Bradford, Oldham en Burnley blijkt wederom dat de integratie van migranten in het Verenigd Koninkrijk uiterst moeizaam verloopt. Armoede en afgunst veroorzaken een regelrechte antipathie tegen en een «helse ontvangst» (Herald Scotsman) van asielzoekers. Ook New Labours gemakzucht en opportunisme dragen bij aan het multi- etnische falen. Asielzoekers, gevlucht uit angst voor hun leven en op zoek naar vrijheid, zien zich plotseling geconfronteerd met een nieuwe doodsangst. Vanessa Roe, oprichtster van Global Friends in Hull: «Sommigen vragen zich af waarom ze gevlucht zijn en zeggen dat ze liever in hun eigen land sterven dan hier.»

Het Britse asielsysteem verschilt wezenlijk van het Nederlandse. Asielzoekers worden niet in opvangcentra gestationeerd maar, volgens Gerald Fox, vertegenwoordiger van de Hull Asylum Seekers Support Group, «aan hun lot overgelaten nadat ze zo snel mogelijk in leegstaande gemeentewoningen zijn gedumpt». Met het oog op integratie lijkt dat geen slecht idee, maar te vaak gebeurt het in hoge concentraties in wijken met een lage tolerantie. Deze wijken, ook wel «sink-estates» genoemd, worden voornamelijk bevolkt door de «onder klasse», die werkloos en kansloos ónder de arbeidersklasse staat. De asielzoekers worden door hen gezien als parasieten die hun natuurlijke habitat binnendringen.

De hoge concentraties zijn te wijten aan de regering, die gemeenten per opgevangen vluchteling beloont en tegelijkertijd hoge premies uitkeert aan privé-verhuurders om asielzoekers te huisvesten. Dit leidt tot onhoudbare situaties zoals in Glasgow, Liverpool en Hull. In Glasgow werden in korte tijd 3500 vreemdelingen geplaatst en in Hull ongeveer tweeduizend. De precieze cijfers zijn niet duidelijk: zowel het verantwoordelijke ministerie als de lokale autoriteiten beschikken niet over exacte gegevens.

Een ander debacle vormen de coupons die de vluchtelingen krijgen om zich te voeden en te kleden. Het systeem is in het leven geroepen nadat bleek dat zigeuners toelagen gedeeltelijk terugstuurden naar Roemenië. De coupons werken denigrerend: wachtend in de rij voor het postkantoor waar ze de bonnen ophalen, worden vluchtelingen bespuugd en uitgescholden voor «bietsers».

In tegenstelling tot in Nederland, waar asielzoekers naast vrijwilligerswerk slechts twaalf weken per jaar betaalde arbeid mogen verrichten, kunnen vluchtelingen in Groot-Brittannië na een half jaar werken, zodat zij niet langer afhankelijk zijn van de coupons. Ze doen dit maar al te graag, want de coupons worden ervaren als stigmatiserend. Ameir van het Koerdisch Informatiecentrum: «Ik zou het fijner vinden om contant geld te krijgen: je lijkt dan meer op een Engelsman. Nu zien ze onmiddellijk dat ik een asielzoeker ben wanneer ik mijn coupons tevoorschijn haal.»

Global Friends is een van de vele organisaties die de integratie van asielzoekers in Hull stimuleren. «Ik was niet van plan om me met politiek bezig te houden», zegt oprichtster Roe, «maar als er racisme in het spel is, moet ik wel.» Haar initiatief wordt haar echter door een deel van de lokale bevolking niet in dank afgenomen: sinds een aantal maanden ontvangt Roe hate-mail, ze wordt bedreigd en onlangs werd zelfs haar post onderschept. Alleen al in haar stad zijn meer dan honderd meldingen gerapporteerd van fysieke confrontaties tussen asielzoekers en hun blanke stadsgenoten. Volgens Roe zijn de problemen in Hull vooral het resultaat van gebrek aan kennis over andere culturen. De stad staat bekend als Knife City; McDonald’s wordt er door velen beschouwd als het beste restaurant.

De politici en een deel van de media vallen veel van de problemen aan te rekenen. Tijdens de recente verkiezingen gebruikten de Conservatieven in verband met asielzoekers voornamelijk de term «onrechtmatig». Zo kreeg het woord asielzoeker louter negatieve connotaties. Wat Labour verweten kan worden, is dat zij niet alleen verzuimde om de Tories daarop aan te vallen, maar dat de partij zelf de bedenkelijke retoriek deels overnam. Tevens nemen veel vrijwilligers het de regering kwalijk dat zij geen voorlichting geeft wanneer er asielzoekers arriveren. Zo blijft het hoognodige begrip bij de lokale bevolking uit.

De «linkse» kranten en de BBC besteedden weinig aandacht aan de incidenten, zich bewust van het feit dat overdadige media-aandacht olie op het vuur zou kunnen zijn. Zelfs de tabloids bleken te hebben geleerd van de rassenrellen: hoewel zij — alsof dat moord zou rechtvaardigen — de vermoorde Koerd als een «bedrieger» en een «terrorist» bestempelden, werd ditmaal de echte schuldige aangewezen. Zelfs in de Daily Telegraph werd de regering beschuldigd van «onverbloemd racisme». De linkse Independent meldde: «Leer hier van, meneer Blair. Ontwikkel een fatsoenlijk integratiebeleid.»

Russell Litten, deejay bij het lokale radiostation Viking FM, tracht het bewustzijn te vergroten door middel van radiospotjes waarin asielzoekers zich voorstellen en uitleggen waarom zij gevlucht zijn. Litten: «De mensen in Hull zijn veel te geïsoleerd. Ze weten nauwelijks iets van andere culturen; sommigen denken dat Koerden van de Balkan komen.» Volgens hem heeft het gemeentebestuur gefaald in zijn voorlichting: «De British National Party verspreidt pamfletten, waarom heeft de gemeente niet hetzelfde gedaan om haar beleid te verklaren?»

Toch is er een keerzijde aan het verhaal. «De gevluchte families vormen geen probleem», meldt Bavlik Markarian, een vijftigjarige christelijke Irakees die samen met vrouw en kind naar Engeland vluchtte. «Het zijn jonge Koerden die onrust veroorzaken.» De mannen hebben aanpassingsproblemen en vooral alcohol blijkt een probleem. Twee weken geleden stak een Koerd een landgenoot neer. Onderlinge vechtpartijen zijn niet ongewoon. Veel jongeren belanden in het criminele circuit en handelen in drugs.

Vooral ‘s avonds zijn de spanningen voelbaar en worden sommige delen van Hull een no go area voor asielzoekers. Veel Koerden wagen zich alleen nog in de pubs onder begeleiding van blanke vrienden als Peter Stitt. Maar zelfs dan zijn de pesterijen en beledigingen niet van de lucht. «Sommige pubmanagers spugen op de vloer als ze ons zien», zegt Stitt. Laatst maakte een oude schoolvriend hem duidelijk dat het Koerdische gezelschap waarin hij verkeerde niet op prijs werd gesteld. «Bradford hebben we al aangepakt, nu is Hull aan de beurt», werd hem toegebeten.

«YOU ARE DEAD» staat er in de voordeur van Hazhar en Nabaz gekerfd. De twee 25-jarige Koerden arriveerden een jaar geleden na een reis van twintig dagen achterin een vrachtwagen. Nadat onlangs hun ramen werden ingegooid, wagen zij zich na zessen alleen nog op straat in Hull voor hun baan in de lokale kippenslachterij. «In andere Britse steden zijn de mensen vriendelijk, maar niet in Hull», zegt Hazhar. «Hier zijn te veel domkoppen.» Ironisch genoeg wordt dit bevestigd door het verkeerd gespelde woord «verkrachter» op hun voordeur: «You fucking rappist.»

De havenstad zou de vruchten kunnen plukken van de kans die haar wordt geboden. Stitt: «Hull bevond zich in alle opzichten in een neerwaartse spiraal, maar nu is er een kans op verbetering. We zouden gebruik moeten maken van de hoogopgeleide asielzoekers, van hun kennis en expertise. Het probleem in Bradford, Burnley en Oldham is dat de allochtone populatie daar voornamelijk bestaat uit Indiërs en Pakistani; die zijn vooral op de eigen groep gericht. De Afghanen en de Koerden die hier wonen, staan veel meer open voor contact met de autochtone bevolking. De burgemeester wil dat Hull in de 21ste eeuw een van de belangrijkste Britse steden wordt. Dat kan alleen door een levendige multiculturele samenleving worden bereikt. Helaas dringt dit maar tot een klein deel van de lokale politiek en bevolking door.»

De British National Party vergaarde tijdens de laatste Britse verkiezingen een onrustbarend groot aantal stemmen in het noorden van Engeland en heeft aangekondigd vanaf september ook voet aan de grond te willen krijgen in Hull. De vrijwilligersorganisaties zijn echter niet van plan een tegendemonstratie op te zetten. «Wij blijven thuis», zegt Ameir. «Iedere keer als we een demonstratie organiseerden, verergerden direct daarna de aanvallen.» Allen zijn van menig dat het beter is eventuele BNP-demonstraties zo veel mogelijk te negeren om geen verdere problemen te creëren.

De lakse houding van de regering is nog steeds een groot probleem. Alle verantwoordelijkheid voor het welzijn van de asielzoekers wordt op de lokale politiek en vrijwilligers organisaties afgeschoven. Vanessa Roe: «De bureaucratie vanuit Londen moet verdwijnen. De regering maakt het vrijwilligers vrijwel onmogelijk om asielzoekers te helpen.» Roe, die als adviseur voor asielzoekers optreedt, zal waarschijnlijk worden vervolgd omdat zij niet op tijd de juiste papieren heeft ingevuld. In een brief van de Immigratiedienst wordt ze gewaarschuwd: «Het is een misdrijf om advies of diensten aan immigranten te verstrekken wanneer u niet binnen de voorwaarden van de Asielwet van 1999 werkt (…) Het is niet onze wens om een vervolgingsprocedure op te starten, maar het is onze verplichting om actie te ondernemen wanneer de Asielwet wordt overtreden.»

Vooralsnog zit een snelle wijziging van het beleid er niet in. Na de aanslagen kondigde David Blunckett, de minister van Binnenlandse Zaken, aan dat niet van het huidige verspreidingsbeleid zal worden afgeweken, maar dat het wel zal worden onderzocht. Dat is zoiets als met kiespijn naar de tandarts gaan om na een diagnose zonder wortelkanaalbehandeling weggestuurd te worden.

Gerald Fox van de Asylum Seekers Support Group: «Alledrie de grote politieke partijen hebben schuld aan de situatie, maar het is vooral de Labourregering die haar verantwoordelijkheid ontvlucht. Gebrek aan sterk leiderschap is het probleem.»