Het is niet uitgesloten dat ook na 2010 Nederlandse militairen in Uruzgan zullen blijven. Weliswaar zijn we daar dan niet meer de leidende natie, maar nog wel lid van de Navo, en de Navo heeft getekend voor een veel en veel langer verblijf. Aldus minister van Defensie Eimert van Middelkoop in Pauw & Witteman. De strijdlust van deze bewindsman kent geen grenzen.
Vorig jaar wilde hij de missie verlengen tot 2010. De Tweede Kamer was het met hem eens. Ik vond het een slecht besluit. In Uruzgan kunnen onze soldaten leiden wat ze willen, maar uiteindelijk wordt de strategie bepaald door de Amerikanen. Ook toen al stond president Bush aan het hoofd van twee grote mislukkingen waaraan onze leiders in Den Haag niets hadden kunnen doen. Zou het niet voor de hand hebben gelegen nog even met het besluit tot verlenging te wachten tot na de presidentsverkiezingen? Of als Den Haag dan toch niet te temmen was, het besluit althans voorwaardelijk te maken? Onze voortgezette bereidheid te laten afhangen van wat de volgende president van plan zou zijn? Nee, Van Middelkoop wilde gewoon doorvechten, wat hij toen voorbarig bekendmaakte waardoor hij de Nederlandse onderhandelingspositie verzwakte. Nu wil hij nog langer vechten. Zijn begroting staat bol van mondiale ambities.
In Afghanistan gaat het niet goed. Dat wisten we al veel langer, maar af en toe moeten we er weer door een buitenlandse autoriteit aan herinnerd worden. Deze keer is het Francesc Vendrell, de Spanjaard die acht jaar de Europese Unie in Kabul heeft vertegenwoordigd. Sinds 2001 is volgens hem de toestand nog niet zo zorgwekkend geweest. Een van de oorzaken is het groeiende aantal burgerdoden door acties van de Amerikanen en Navo-strijdkrachten. Verder heeft het Westen in het grensgebied met Pakistan, waar de Taliban hun bases hebben, niets te vertellen. De wederopbouw waarvoor de Nederlanders in eerste aanleg zijn vertrokken, dreigt te mislukken. President Karzai is niet het genie dat we dachten. Musharraf is als president van Pakistan ook behoorlijk tegengevallen. Verder heeft de wereld zich te veel laten afleiden door de oorlog in Irak. Volgens Vendrell kan het Westen in Afghanistan ‘een hete winter verwachten’.
Dit zei hij in een lezing voor het Institute for Strategic Studies. Ondanks alle fouten en gebrek aan goede vooruitzichten vindt Vendrell dat het Westen Afghanistan niet in de steek mag laten. Want als we vertrekken, wordt het nog slechter.
Eén vraag van vitaal belang besprak hij in zijn beschouwing niet. Wie wordt de volgende Amerikaanse president? Welke mondiale strategie kunnen we na januari 2009 van Washington verwachten? Daarover valt op dit ogenblik absoluut niets te zeggen. De verkiezingscampagne heeft zich ontwikkeld tot een chaotische razernij, waarbij in de woorden van columnist Paul Krugman rechts een ‘orkaan van leugens’ heeft ontketend. Daarbij lijkt op het ogenblik de oorlog in Irak wat op de achtergrond te zijn geraakt. Als dat zo is, heeft het twee oorzaken: de kiezers hebben nu meer aandacht voor de economische misère in hun eigen land – de ondergang van de zakenbank Lehman Brothers, deze week, is weer een bewijs van de recessie – en het wordt als vaststaand aangenomen dat de ‘surge’ een succes is.
Dankzij de troepenversterking en de strategie van generaal Petraeus is de veiligheid in Irak toegenomen, dat wordt door niemand bestreden. Maar hoe en in welke mate? De verbetering is niet in de laatste plaats te danken aan het feit dat Amerika soennitische strijders, eerst hun tegenstanders, nu betaalt om tegen al-Qaeda te vechten, wat weer het verzet van sjiieten heeft gewekt. Intussen worden er in het hele land nog twintig tot dertig mensen per dag opgeblazen. Veiligheid is in Irak een relatief begrip. Maar in de verkiezingsstrijd is deze nuance niet meer van belang. De Irakezen willen dat de Amerikanen vertrekken, dat willen ze zelf ook, en het succes van de surge wordt nu verkocht als de overwinning die dit vertrek rechtvaardigt.
Daarna komt Afghanistan aan de orde. De surge wordt als voorbeeld genomen om ook daar de zaken zo snel mogelijk te regelen. Meer troepen, ook van de bondgenoten, dan gaat het vanzelf. Joseph Stigliz, hoogleraar aan Columbia University en man van gezag, denkt dat Amerika in een moreel vacuüm terecht is gekomen. Nederland loopt er dapper achteraan.
En overigens ben ik van mening dat er een parlementair onderzoek naar onze betrokkenheid bij de oorlog in Irak moet komen.