Op de grens tussen Iran en Turkije, in een uitgestrekt, kaal, rotsig berggebied, raken de Afghaanse tweelingzusjes Zahra en Fatima hun moeder en zusjes kwijt nadat een van hen aan een kale doornstruik is blijven haken met haar jas. Ze zijn er bijna maar lopen nu achteraan in de groep. Dan horen ze geweerschoten, de smokkelaars slaan alarm en de tweelingzusjes rennen de verkeerde kant uit, terug richting Iran, terwijl de rest van de groep, inclusief hun moeder en jongere zusjes, de grens met Turkije oversteekt. Vanaf dat moment begint hun wanhopige en gevaarlijke reis op zoek naar hun moeder.
Het verhaal van Zahra en Fatima is gebaseerd op dat van de eeneiige, negentien jaar oude Afghaanse tweelingzusjes Malihe en Nahid Rezaie. Regisseur Mijke de Jong ontmoette hen op Lesbos in het vluchtelingenkamp Moria, waar ze werkte als vrijwilliger voor ReFOCUS Media Labs, een ngo die asielzoekers hun verhaal wil laten vertellen. Ze raakte gefascineerd door hen. De zussen wilden actrice worden en filmmaker en vroegen zelf of ze in een film van haar mochten spelen. ‘Wat zeg je dan tegen twee leergierige meisjes die hun vleugels willen uitslaan maar vastzitten in het goorste, stinkendste hellegat van Europa, kamp Moria op Lesbos?’ zei De Jong onlangs in een interview in de Volkskrant. Samen met Jolein Laarman en Jan Eilander schreven ze het script voor de prachtig gefilmde en aangrijpende fictiefilm Along the Way.
De film is gedeeltelijk geïnspireerd op het verhaal van de tweelingzussen, deels op verhalen van andere, veelal jonge, vrouwen met wie de twee een tent in Moria delen. De Jong verbeeldt dit concept mooi door te beginnen met Zahra en Fatima die in de tent in kamp Moria elkaar en de andere vrouwen filmen en interviewen. Deze verhalen worden afgewisseld met dat van de odyssee van Zahra en Fatima; die bereiken Istanbul, waar ze eerst op straat slapen, maar dan de jonge Afghaanse smokkelaar Rahim ontmoeten die hun een kamer aanbiedt en werk in een illegaal naaiatelier. Daar ontdekken ze ook via Instagram dat hun moeder en zusjes veilig zijn aangekomen in Nederland. Ze hebben geld nodig voor de overtocht naar Griekenland en gaan dan Rahim helpen met het werven van andere Afghaanse vluchtelingen voor de overtocht.
De Jong laat de schimmige werelden zien waarin vluchtelingen noodgedwongen belanden, hun kwetsbaarheid, de extra gevaren waar vrouwen mee moeten dealen. Tegelijkertijd vertelt ze door de terugkerende interviews over de uitzichtloze en ellendige situatie in kamp Moria, over de gevolgen van Fort Europa en onze medeverantwoordelijkheid. Zahra en Fatima zitten nu al jaren vast in Griekenland, nog steeds gescheiden van hun moeder en zusjes. Toen ze uit Teheran vertrokken, was hun zusje Pari twaalf jaar, nu is ze zeventien, spreekt ze Nederlands en heeft ze bijna haar havo-diploma. De tweeling wil naar Nederland, bij hun familie zijn en studeren op de filmschool. ‘Waarom zou ik mijn droom opgeven?’ vraagt een van hen zich af. Ze gaan komen, zeggen ze, alleen weten ze nog niet hoe en wanneer.
Along the Way, regie Mijke de Jong, vanaf 14 april in de bioscoop