Historische foto: Balkenende op bezoek bij Bush. Twee oude strijdmakkers die elkaar waarschijnlijk voor de laatste keer in functie ontmoeten. Ik moest even aan Brechts Dreigroschenoper denken: Soldaten wohnen auf den Kanonen. Hebben ze het nog over de goeie ouwe tijd gehad, 2003, toen het Neder-landse kabinet instemde met de aanval op Irak omdat Hoessein consequent de resoluties van de VN aan zijn laars had gelapt? Een dag na deze afscheidsvisite had The New York Times een lang hoofdar-tikel, waarin de krant zich afvroeg of Bush bewust had gelogen over de massavernietigingswapens of dat hij door andere leugenaars was misleid. ‘We kunnen het niet met zekerheid zeggen.’ Hetzelfde geldt voor onze premier. Onze inlichtingendiensten hadden hun gefundeerde twijfel over de mvw’s, maar het kabinet geloofde kennelijk liever de CIA en trok juridisch ten strijde, zich daarmee medeplichtig makend aan de rampzalige oorlog. Hoe de vork precies in de steel zit, mogen we ook hier nog steeds niet weten.
Op 6 juni meldde de Britse krant The Independent dat de Amerikaanse regering met Bagdad in geheime onderhandelingen is over de handhaving, voor onbepaalde tijd, van vijftig militaire bases. De Amerika-nen moeten ongehinderd militaire operaties in Irak kunnen blijven uitvoeren. Het luchtruim blijft onder controle van de U.S. Air Force. Op 31 juli zou daarover een verdrag moeten worden gesloten. Een be-drag van vijftig miljard dollar, eigendom van Irak, wordt beheerd door Amerikaanse banken. Dat kapitaal wordt als drukmiddel door Washington in gijzeling gehouden. De krant baseert zich op geheime bron-nen. Natuurlijk. Wat is ervan waar, wat aangedikt, wat misschien uit de duim gezogen? We weten het niet, zoals over de oorlog daar niets met zekerheid gezegd kan worden. Als dit verdrag er op 31 juli komt, heeft Bush de koers van zijn opvolger voorlopig vastgelegd. Voor McCain zou het geen bezwaar zijn; die wil tot 2013 blijven. Obama wil de troepen binnen anderhalf jaar terugtrekken, zegt hij nu. Ik ben geneigd The Independent te geloven. Zo’n voldongen feit, vastgelegd in een verdrag, is in ieder geval in de stijl van Bush.
Dan een probleem van een andere orde. Premier Noeri al-Maliki is op officieel bezoek geweest in Tehe-ran, ‘om de spanning te verlagen’. Hij heeft er gepraat met onder anderen president Ahmadinejad, hem gerustgesteld over het voorgenomen veiligheidsverdrag met Washington, hier genoemd het Status of Forces Agreement, misschien hetzelfde dat The Independent bedoelde. Al-Maliki zal nooit toestaan dat Irak wordt gebruikt voor een aanval op Iran, verzekerde hij zijn gastheren. De Iraanse vice-president Parviz Davoudi verklaarde dat Iran er alles aan deed om de stabiliteit in Irak te bevorderen. Alles koek en ei. Ahmadinejad liet zich voor de gelegenheid niet uit over zijn voornemen Israël van de kaart te ve-gen en er is ook niet gesproken over het nucleaire programma van Teheran. Intussen werden in Irak bij bomaanslagen drie Amerikaanse soldaten gedood en vijftien gewond. De Irakezen verloren tientallen burgers en vier politiemensen. Zulk nieuws dringt niet meer door tot de Nederlandse media.
In de komende fase van de Amerikaanse verkiezingsstrijd zal Irak een onderwerp van de eerste orde zijn. De Republikeinen zullen er alles aan doen om te bewijzen dat het daar ‘de goede kant opgaat’. Ook in kringen van Nederlandse neoconservatieven wordt dat standpunt verdedigd. Het is niet waar. Het kan zijn dat de onderlinge moordpartijen tussen sjiieten, soennieten, al-Qaeda-terroristen en gewoon ge-boefte zijn afgenomen. Maar intussen heeft de Amerikaanse buitenlandse politiek zich verder in een vi-cieuze cirkel gewerkt.
Iran is de doodsvijand van Israël en Amerika, maar werkt zich nu op tot de goede nabuur van Irak. Het Amerikaans-Iraakse veiligheidspact zou, zoals het er nu uitziet, een permanente bezetting van Irak ver-zekeren. Er is geen Arabisch land dat dit zal laten gebeuren, en dus zou zo’n verdrag de volgende bron van onrust zijn. Een bondgenootschap tussen Iran en Irak, tijdens de dictatuur van Saddam Hoessein volstrekt ondenkbaar, begint tot de mogelijkheden te behoren: een min of meer gedemocratiseerd Irak dat met steun van Iran tegen de permanente Amerikaanse bezetting in opstand komt.
Het wil er bij onze publieke opinie niet in, maar de voortdurende militaire aanwezigheid van het Westen in de Arabische wereld wordt daar opgevat als de volgende vorm van kolonialisme. Dat veel Arabische landen theocratische dictaturen zijn, maakt in dit verband geen verschil. Het bewind van Bush heeft een nieuw neokolonialisme met het bijbehorende verzet tot ontwikkeling gebracht. In de komende fase van de verkiezingsstrijd wordt dit een langzame, onmiskenbare vooruitgang genoemd. De nieuwe neokolo-niale newspeak.