Lees maar mee. Zoals bekend is SNS ten onder gegaan aan de lekke vastgoedportefeuille van 8,5 miljard euro van Property Finance, de vastgoedfinancieringstak die het in 2006 van ABN Amro had overgenomen. Op pagina 5 schrijft Dijsselbloem: ‘De omvang van de vastgoedportefeuille is relatief groot in vergelijking met het balanstotaal van SNS Bank van ­­­82,3 miljard euro, zeker in vergelijking met de relatieve omvang van portefeuille vastgoedleningen van andere Nederlandse en buitenlandse banken.’

Oftewel: wat geen probleem was op een balans van pakweg 1000 miljard euro– die van ABN Amro in 2006 – bleek uiterst risicovol op een balans van circa 80 miljard euro – die van SNS. Hier schrijft Dijsselbloem met zoveel woorden dat DNB de overname nooit had mogen accorderen en er de basisbeginselen van prudent toezicht – risicodiversificatie – mee aan haar laars heeft gelapt.

Een regel verder heet het dat ‘de vastgoedportefeuille van SNS Bank risicovoller [was] dan die van de andere banken’. Hoewel commercieel vastgoed ‘traditioneel’ gevoelig is voor financiële fluctuaties, zo schrijft Dijsselbloem, en er dus sowieso alarmbellen bij DNB hadden moeten gaan rinkelen toen SNS het plan presenteerde om Property Finance te kopen, bleek de boedel niet alleen extra risicovol maar ook nog eens een broedplaats te zijn geweest voor wat de rechter vijf jaar later een criminele organisatie zou noemen: het vlechtwerk van ­afromende vastgoedbazen, bijklussende architecten en frauderende ­projectontwikkelaars dat Jan van Vlijmen en Nico Vijsma hadden geweven.

En als je dan op de eerste pagina’s van De vastgoedfraude van Vasco van der Boon en Gerben van der Marel leest dat het Openbaar Ministerie, na bijna twee jaar voorbereiding, ‘in de vroege ochtend van 13 november 2007 op ruim vijftig adressen invallen uitvoert’, vraag je je onheroeppelijk af hoe het mogelijk was dat DNB in 2006 niet van deze verdenkingen op de hoogte was en geen stokje heeft gestoken voor een overname die de brave spaarbank (SNS) en idealistische verzekeraar (Reaal) in crimineel vaarwater zou brengen.

Tot zo ver weinig nieuws. Dan vervolgt de brief met de mede­deling dat SNS gebukt ging onder een zogenaamde ‘dubbele hefboom’. Daardoor was ontvlechting niet alleen moeilijk maar zou ook geen soelaas hebben geboden. Als bankverzekeraar mag de holding namelijk hetzelfde eigen vermogen als kapitaalbuffer voor bank en verzekeraar gebruiken. Twee balansen voor de prijs van één, zeg maar. Eventuele verkoop van de verzekeringstak levert daardoor onvoldoende op omdat een deel van de opbrengst in de vorm van eigen vermogen als bruidschat aan de dochter moet worden meegegeven.

Voor de crisis legde dat bank­verzekeraars als ING, SNS Reaal, en eigenlijk alle grote Europese financiële supermarkten, geen windeieren. Hoe groter de balans en hoe kleiner het eigen vermogen, hoe groter de omzet en hoe hoger de winst. Zie hier het principe van de hefboom. Bankverzekeren was een legale manier om de hefboom in een klap te verdubbelen.

In de onmiddellijke schokgolf van het faillissement van Lehman Brothers op 15 september 2008 blijken de kapitaalbuffers van Europese bankverzekeraars veel te laag, met forse kapitaalinjecties en nationa­lisaties door overheden tot gevolg. In de jaren erna wordt de regelgeving over kapitaalbuffers om die reden aangescherpt: Basel 3 voor banken, Solvency 2 voor verzekeraars. De inzet: verkleinen van de kwetsbaarheid door bank en verzekeraar te dwingen hogere en vooral eigen kapitaalbuffers aan te leggen. De trotse bankverzekeraar was een reus op lemen voeten gebleken en ontvlechting met spoed geboden.

Voor de crisis was DNB eerder bankenkampioen dan stuurse toezichthouder. Onder Wellink en Schilder was de bank verworden tot een onderdanige lakei die zich maar wat graag liet fêteren door de bankiers die ze aan banden moest leggen. Jarenlang was DNB dan ook warm pleitbezorger van grote bankverzekeraars met smalle kapitaalbuffers. Dat hebben we geweten: drie grootbanken gered, twee genationaliseerd en tientallen miljarden lichter.

Maar dat was toen. Onder Klaas is alles anders, toch? Niet dus als je de brief mag geloven: ook vijf jaar na de crisis had SNS nog een dubbele hefboom – Solvency 2 ten spijt. En als je dan leest dat DNB drie dagen voor de nationalisatie van SNS aankondigt nader onderzoek te gaan doen naar de waardering van vastgoedportefeuilles van banken is de twijfel compleet.

‘Alles draait om financiële stabiliteit’, heet het sinds de komst van Knot op de site van DNB. Daarmee implicerend: niet onder Nout, wel onder Klaas. Het SNS-debacle leert anders.