Afgelopen november was president Trump aanwezig bij een begrafenisceremonie voor twee in Afghanistan gedode soldaten. Hij sprak plechtige woorden over David C. Knadle en Kirk Fuchigami jr. en begeleidde hun metalen doodskisten. Vlak voor de jaarwisseling kwam er nog een Amerikaanse soldaat om, gedood in Irak door een Iraanse raket. Ook dat ging niet ongemerkt voorbij. Trump gaf opdracht de Iraanse generaal Soleimani te doden als vergelding, wat bijna leidde tot een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten. De naam van deze soldaat heeft Trump echter nooit uitgesproken – hij noemde hem alleen ‘een Amerikaanse werknemer’. Trump was ook niet bij zijn begrafenis en ontmoette diens familie niet.
De reden daarvoor is makkelijk te raden. De man heette namelijk Nawres Waleed Hamid, en was een Iraakse moslim die onder Trumps voorganger Obama was genaturaliseerd. ‘Het wordt niet openlijk besproken, maar iedereen weet dat Trump racistisch is, en tegen moslims en asielzoekers’, zei de beheerder van de moslimbegraafplaats in Sacramento. Hamid werd daar begraven zonder naamsteen om schending van zijn graf te voorkomen.
Dat deze soldaat goed genoeg was om een oorlog over te beginnen maar niet om bij naam te noemen, komt natuurlijk omdat zijn dood voor Trump een voorwendsel was en niet een echte reden. Toch schrijft de journalistieke mores voor om de officiële redenen steeds weer serieus te nemen. Dat is in de Nederlandse media dan ook uitgebreid gedaan, met afgewogen deliberatie over de dilemma’s waar Trump voor stond bij de Iraanse uitdaging.
In media in de VS wordt met minder schroom de link gelegd tussen Trumps buitenlandse politiek en zijn binnenlandse problemen. Dat is nu natuurlijk vooral de afzettingsprocedure die tegen hem loopt. We kunnen deze fase in de Amerikaanse internationale politiek rustig benoemen als ‘Impeachment-buitenlands beleid’. Hopelijk blijft het een kalme rit. Waarschijnlijk niet.
Hoe gewend we daar aan zijn geraakt, wordt duidelijk door de steeds kleinere kringen die in de vijver worden gemaakt door insider-verhalen uit Trumps Witte Huis. Fire and Fury van Michael Wolff zorgde twee jaar geleden nog voor wereldwijde opwinding, een roodgloeiende twitter-account van @realDonaldTrump en een poging beslag te leggen op de oplage. Later in 2018 zorgde veteraan Bob Woodward voor al bescheidener opwinding met Fear. Afgelopen herfst leidde A Warning, een anoniem exposé door een hoge functionaris uit het Witte Huis echter nauwelijks nog tot deining. En dat geldt nu ook voor A Very Stable Genius van Washington Post-journalisten Philip Rucker en Carol Leonnig.
Niet dat het niet schokkend of bizar is wat daarin staat. We zien in het boek hoe Trump door het monument in Pearl Harbor loopt, amper op de hoogte waar het voor was; we zien hem zijn generaals uitmaken voor ‘losers’, ‘sukkels’ en ‘baby’s’ waar hij ‘nooit mee ten oorlog zou gaan’, terwijl hijzelf vijfmaal militaire dienst ontdook tijdens de Vietnamoorlog; we zien hem de president van India inwrijven: ‘Het is niet alsof je een landsgrens met China hebt’. En we zien hem veel klagen dat democratische regels hem in de weg zitten, en hoe hij ministers en medewerkers wegpest die te slim tegen hem doen. Het is nieuw, maar juist heel bekend.
Toch moeten we ook vaststellen dat Trumps bokkesprongen tot nu toe niet tot de rampen hebben geleid waar velen (ook ik) rekening mee hielden. Ook lijken de VS er in internationaal opzicht minder onder te lijden dan vrijwel elke analist met een half-functionerend brein had voorspeld. Amerikaanse machtsdenkers als Robert Kagan of Richard Haass voorspelden aan het begin van Trumps termijn hoe ‘de jungle’ dan wel ‘de wereldwanorde’ welig zouden woekeren zonder Amerikaans leiderschap, en hoe Rusland en China de boel zouden overnemen. Ook dat is niet gebeurd.
Nu is er ineens nog maar een jaar te gaan en overleven we het misschien gewoon. Schadevrij zal het niet zijn. ‘Onze verslaving aan het spektakel van zijn autowrak-presidentschap is de echte dreiging’, schreef Matt Taibi al jaren terug in Rolling Stone. ‘Hij maakt nu al idioten en medeplichtigen van ons, en zelfs als hij nooit leert te regeren zijn we na vier jaar vergeten hoe beschaving er ooit uit zag.’ Het is denk ik meer waar dan we zouden willen.