Skopje – ‘Ik ben ervan overtuigd dat we deze maand een datum krijgen’, zei de Noord-Macedonische premier Zoran Zaev begin oktober nog. ‘De EU heeft beloofd: als jullie leveren, leveren wij. Ik verwacht dat ze zich daaraan houden.’ Want geleverd heeft Noord-Macedonië: Zaevs regering sloot sinds haar aantreden in 2017 diplomatieke akkoorden over langlopende conflicten met EU-buurlanden Griekenland en Bulgarije. Het akkoord met Griekenland behelsde onder andere de in eigen land omstreden naamsverandering van Macedonië in Noord-Macedonië, maar de pijn werd verzacht doordat de nieuwe naam het pad zou vrijmaken naar Navo- en EU-lidmaatschap.

Na 27 jaar veto’s uit te hebben gesproken ligt Griekenland inderdaad niet langer dwars, maar nu is het Frankrijk dat de deur naar de EU dichthoudt. Ook Nederland heeft twijfels, maar die betreffen vooral de toetreding van Albanië, waar Noord-Macedonië in een ongunstige package deal aan gekoppeld is. De situatie doet historicus Petar Todorov denken aan 2008. Toen was Macedonië als enig aspirant-lid niet uitgenodigd op de Navo-top in Boekarest, vanwege het conflict met Griekenland: ‘Een moment van nationale frustratie.’ Na Boekarest verhardde de houding van de toenmalige rechtse regering van Nikola Gruevski tegenover de buurlanden. Rusland zag zijn kans schoon om de invloed op de westelijke Balkan te vergroten en startte een beïnvloedingscampagne, onder meer via steun aan antiwesterse nationalisten.

Zaev, die grote politieke risico’s genomen heeft om aan de voorwaarden van de EU te voldoen, vroeg zaterdag om vervroegde verkiezingen, die 12 april zullen plaatsvinden. Hij noemde de beslissing van de EU ‘een enorme, historische fout’, maar riep de kiezers op om toch door te zetten op het pad van progressieve, Europese hervormingen.

De jongere generatie maakt zich weinig illusies over EU-lidmaatschap. ‘Ook al hebben we de naam veranderd, ik denk niet dat we erbij komen. Maar ik ben toch van plan dit land te verlaten’, zegt Kristina (19), eerstejaars student Engels. Bijna iedereen onder de dertig wil weg, vanwege de zwakke economie en problemen met corruptie. Volgens Todorov was EU-lidmaatschap juist een kans om de spiraal van corruptie te doorbreken. Het breken van de belofte is funest voor het vertrouwen in Europa, niet alleen in Noord-Macedonië, maar op de hele Balkan: ‘Deze beslissing helpt de nationalistische krachten in de regio.’