Oeganda’s enige machine voor radiotherapie is namelijk stuk. Naturinda Bronia (28) vernam dit nieuws eind maart toen ze reeds voor bestraling was afgereisd naar het openbare Mulago-ziekenhuis in Kampala. Bronia: ‘Ik ben bang dat de rest van mijn lichaam ook wordt aangetast.’

Het defect van Oeganda’s machine voor bestraling van kankerpatiënten is, in de woorden van ruim dertig maatschappelijke organisaties, ‘symbool voor een kapotte zorgsector’. Haast de helft van de werkplekken bij klinieken en ziekenhuizen in Oeganda wordt niet bezet, meldde het ministerie van Gezondheidszorg zelf in 2013. Van de medici en verplegers die wél werken, daagt 40 procent ‘zelden’ op. De overheid verschaft te weinig middelen. Corruptie is endemisch.

Het wegvallen van de bestralingsmachine lijkt onvermijdelijk tot sterfgevallen te leiden. Het Mulago-ziekenhuis kreeg volgens eigen opgaaf vorig jaar 44.000 nieuwe kankerpatiënten, van wie driekwart radiotherapie nodig heeft. De meeste patiënten, zoals Naturinda Bronia, hebben geen geld om nu voor behandeling naar buurland Kenia te gaan, of nog verder weg. Voor Bronia’s aandoening biedt chemotherapie of chirurgie geen uitkomst. Al wat haar rest is de steun van een liefdadigheidsinstelling voor palliatieve zorg. Hospice Africa Uganda geeft pijnstillende middelen aan terminale patiënten. Zo vergevorderd is Bronia niet. Toch krijgt ze morfine, hoofdpijntabletten en zalf tegen gewrichtspijn.

De regering van president Yoweri Museveni trekt jaarlijks wel meer dan honderd miljoen dollar uit voor behandeling van topfunctionarissen in buitenlandse ziekenhuizen. De regering is schuldig aan ‘wrede en verachtelijke veronachtzaming’ van het volk, zegt Asia Russell van de ngo Health Global Access Project.

Museveni, aan de macht sinds 1986, stelde in februari een nieuwe regeerperiode veilig via verkiezingen waarbij het leger en de oproerpolitie op de straten verschenen. ‘Er is meer traangas in politiebureaus dan er medicijnen zijn in ziekenhuizen’, zei een kritische politica.

Een nieuwe machine voor radiotherapie is besteld in het buitenland, maar het wachten is op de bouw van een bunker die nodig is wegens de ioniserende straling. Volgens Oeganda’s kankerinstituut laat de bunker nog wel een jaar op zich wachten. Het instituut is afhankelijk van de overheid.