Kiev – Een knal. Een gil. De menigte verstijft. Dan klinkt een salvo. Het haalt allemaal niets uit. Onbevreesd, provocerend, stappen enkele durfallen dreigend op de soldaten toe, dwingen ze naar achteren. ‘Doe het dan!’ lijkt er één tegen ze te zeggen. Onmachtig bewegen de schutters achterwaarts en gaan uiteindelijk het stadhuis in. Bij de schietpartij in Krasnoarmejsk, op de dag van de omstreden referenda in Donetsk en Loehansk, worden twee burgers gedood.

Met de ‘anti-terreuroperatie’ tegen gewelddadige pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne wil het maar niet vlotten. Bijna een maand is ze nu aan de gang. Soms lijkt het alsof de lokale bevolking door dezelfde doodsverachting wordt gekenmerkt als de Maidan-activisten op en om het Onafhankelijkheidsplein in Kiev eerder dit jaar. De laatsten weigerden te buigen voor het geweld van de pro-Russische machthebbers – nu zijn het de separatisten die de hakken in het zand zetten. Overigens wel in het bewustzijn van veertigduizend geoefende Russische strijdkrachten aan de andere kant van de grens.

‘We zijn met handen en voeten gebonden door de aanwezigheid van de burgerbevolking. De vijand maakt daar actief gebruik van’, verklaarde vorige week een getergd ogende, in legercamouflage geklede Arsen Avakov, minister van Binnenlandse Zaken, tegenover journalisten bij Slovjansk. ‘Ik richt me tot iedereen, tot mijn collega’s, tot journalisten. Dit is een ingewikkelde situatie die ook nog eens wordt bemoeilijkt door de informatie-oorlog.’

De propagandisten maken inderdaad overuren. Na de referenda in Donetsk en Loehansk jubelt RT, het Engelstalige Moskou-gezinde televisienetwerk, over een ‘aardverschuiving’ en een ‘onverwacht hoge opkomst’ ondanks ‘geïntensiveerd hardhandig ingrijpen’ door regeringstroepen. Oekraïense media doen op hun beurt een duit in het zakje door in navolging van de regering de referenda als een ‘farce’ weg te zetten, georganiseerd door ‘terroristen’.

Maar behalve woorden vormen vooral wapens de sporten van de ladder waarlangs het conflict aan het escaleren is. In Donetsk geven separatisten bij het bezette regiokantoor openlijk toe ze te bezitten. In Kiev is het aantal vergunninghouders vergeleken met 2013 in drie maanden verdubbeld. In de zuidelijke stad Cherson hangen aanplakbiljetten: ‘Separatisten opgelet. We schieten zonder waarschuwing.’

In een Oekraïens volksverhaal vraagt een kind aan zijn grootvader waarom hij de bloemen niet met water maar met olie begiet. Het antwoord: ‘Om de bloemen gaat het niet mijn zoon. Het zijn de wapens die ik onderhoud.’