De libertijnen tikten uiteraard haastig aan de pet maar er was ook weer de al even voorspelbare ‘joophef’ aan de cultuurrelativistische kant. ‘Nationalisme’, twitterde zelfs her en der een anonymus. Dat was het natuurlijk niet. Nationalisme heeft met afkomst te maken. Pochen over de cultuur waarbinnen je leeft is hoogstens patriottisme. Een begrip waar minder de geur van wortels en etniciteit omheen hangt. Maar was het überhaupt wel pochen wat Schippers deed? Ik dacht het niet. Dat zou het zijn geweest wanneer Schippers die cultuur zelf in de steigers had gezet of mede-auteurschap van het filosofische concept had kunnen claimen. Beide is natuurlijk niet het geval en dat weet ze zelf best. En dat zei ze uiteraard ook niet.
‘Onze cultuur’ is het huis waarin we allemaal wonen. Waar we zijn geboren of binnengelopen. Geen van ons heeft het gebouwd. We schilderen hoogstens dagelijks met z’n allen de plinten of lappen de ramen. Een cultuur is een leefpatroon, een levenshouding. Een manier om naar de mens en zijn rol in de samenleving te kijken. Zijn rol in het universum desnoods. Het heeft te maken met een kijk op vrijheid en rechtvaardigheid. Het heeft van doen met macht en legitimiteit daarvan. Met de verhouding tussen mannen en vrouwen en de verhouding tussen de mens en de natuur.
Cultuur is bebouwen, bewerken, vereren. Het meeste is ons voorgedaan. Het huis is voor ons gebouwd. En iets dat je krijgt, daar ben je hoogstens dankbaar voor. Op een cadeau ben je nooit trots.
Wonen wij in het mooiste huis? Had Schippers gelijk? Ik vind van wel. Het huis waar we in geboren werden of waarin we zijn gaan wonen is een mooi huis. Bijna iedereen wil er daarom wonen. Niet in alle huizen wil men even graag wonen. Niet alle huizen zijn een mooi huis of even goed gebouwd. Niet alle culturen zijn gelijk.
De cultuur van Pol Pot of van de nazi’s was niet gelijk aan die van Fiji of van de huidige Duitse Bondsrepubliek. De laatste twee culturen zijn onweerlegbaar beter. De cultuur van Athene was beter dan die van Sparta. Vrijer en democratischer. Daarom is het beter dat onze cultuur meer op de eerste lijkt dan op de laatste. De ene cultuur is beter dan de andere. Een resultaat van betere keuzes.
De ene mens is niet minder waard dan de andere. Dat is evenzeer een waarheid. Maar dat is een totaal andere discussie. Een die met racisme te maken heeft. En daar ging de lezing van Schippers niet over. Misschien dat de volgende H.J. Schoolezing erover gaat. Of misschien wel het volgende schrijven van Edith Schippers. Want ook daar is veel belangrijks over te zeggen. En ik wil meer van haar horen.