Guatemala-Stad - Guatemala had eind vorige maand de primeur in Centraal-Amerika. Voor het eerst stond een oud-staatshoofd terecht voor genocide en oorlogsmisdaden tijdens de burgeroorlogen die de regio jarenlang teisterden. José Efraín Ríos Montt (86) had maar korte tijd de teugels in handen in Guatemala, maar tijdens zijn bewind bereikte het geweld een apotheose: tienduizenden mensen kwamen om het leven. Vooral straatarme afstammelingen van de Maya-indianen hadden het onder Ríos Montt zwaar te verduren. Uit angst dat zij zich bij de linkse guerrilla zouden aansluiten werden zij bij bosjes uitgemoord. Degenen die wisten te ontkomen, werden soms tot in buurland Mexico beschoten door helikopters van het leger. De hoogbejaarde moet zich hier nu voor verantwoorden.
Centraal-Amerika kende vooral in de jaren zeventig en tachtig een keur aan autoritaire machthebbers, die streden tegen guerrillabewegingen die hervormingen wensten. Naar schatting vielen er tijdens de burgeroorlogen driehonderdduizend doden en twee miljoen mensen sloegen op de vlucht. Medeplichtigen aan de gewelddadigheden zijn wel vervolgd, maar een aanklacht voor genocide tegen een staatshoofd durfde justitie nog nooit aan. Wel komt er misschien snel een tweede aanklacht nu de voormalige president van Panama, de 78-jarige Manuel Noriega, in december terugkeerde na een juridische rondreis langs de VS, waar hij vastzat voor drugshandel, en Frankrijk.
In Zuid-Amerika zijn processen tegen voormalige dictators al succesvol geweest. In Argentinië en Bolivia werden Jorge Videla en Luis García Meza veroordeeld voor misdaden tijdens hun regime; Chili was op de goede weg met een proces tegen Augusto Pinochet, maar die overleed voor de uitspraak. Het afsluiten van het dictatoriale verleden verliep in veel andere Centraal-Amerikaanse landen een stuk weerbarstiger. In Nicaragua is de omstreden Daniel Ortega via verkiezingen alweer enkele jaren terug aan de macht. En in Honduras was er drie jaar terug nog een opleving van het bedrijven van Latijns-Amerikaanse politiek oude stijl: een groep militairen pleegde een coup tegen de zittende socialistische president.
Rechtszaken tegen oud-dictators sleepten zich in Latijns-Amerika altijd lang voort. Dat zal naar verwachting niet anders zijn bij Ríos Montt. De vraag is dan ook of de oude Guatemalteek nog wel gestraft zal worden, of dat hij net als Pinochet al voor zijn veroordeling heengaat.