Addis Abeba – De Ethiopische hoofdstad hangt vol met posters en huizenhoge billboards waarop enkel een hongerige blik van een leeuw is afgebeeld, met daarboven de vijandige oogopslag van een mens. Eronder prijkt in het Amhaars: ‘Laat de leeuw in je los’.
‘Niemand weet waarom deze posters er hangen’, zegt Abye. Maar de chauffeur kent de verhalen die online rondspoken. ‘Op Facebook beweert iemand dat dit de ogen van de Illuminati zijn die vanuit Egypte op weg zijn om Ethiopië te veroveren.’ Een uitleg, die volgens Abye klakkeloos wordt gedeeld door honderden mensen.
Sinds de hervormingsgezinde premier Abiy Ahmed in april 2018 aan de macht kwam en de autoritaire touwtjes van zijn voorganger laat vieren, neemt het gebruik van (sociale) media aanzienlijk toe. Zo versterkt hij de persvrijheid door openlijke kritiek op zijn beleid te accepteren, laat hij gevangen activisten en journalisten vrij, en staat hij media toe die voorheen verboden waren.
Maar dit beleid kent ook een keerzijde. Recentelijk zijn er veel valse verhalen verspreid die leiden tot gewelddadige, en zelfs dodelijke, confrontaties tussen verschillende Ethiopische bevolkingsgroepen. Ook de premier moet het regelmatig ontgelden in de online leugens. In een bericht dat onlangs duizenden keren gedeeld is, wordt bijvoorbeeld beweerd dat premier Ahmed van plan is om de regionale leiders van het land te ontslaan. Dit leidde tot woedende reacties waarin burgers de regering ervan beschuldigen terug te willen keren naar een totalitair regime.
Met ongeveer tachtig verschillende bevolkingsgroepen kent het land een lange geschiedenis van verdeeldheid, die door sociale media wordt aangewakkerd, vindt Sahle-Work Zewde. Volgens de eerste vrouwelijke president van het land faciliteren sociale media de verspreiding van desinformatie, iets waarop de onvolwassen politiek nog niet is voorbereid. Om die reden ziet de regering zich genoodzaakt om de verspreiding van fake news tegen te gaan. In juni werd het internet in Ethiopië zelfs in zijn geheel afgesloten. Volgens een officiële verklaring om examenfraude tegen te gaan en een couppoging in de kiem te smoren. Maar critici maken zich intussen zorgen over deze shutdowns en noemen de maatregelen disproportioneel, autoritair en schadelijk voor de economie.
De posters met boze blikken van de Illuminati bleek uiteindelijk een teaser-campagne van een nieuw biermerk te zijn.