Het Italiaanse speelveld is overzichtelijk opgedeeld in drie blokken van rond de dertig procent. De officiële pro-Europa-lijn wordt vertegenwoordigd door premier Renzi en de oud-communistische partij PD, Partito Democratico, inmiddels omgebouwd tot een moderne linkse partij, althans dat zou Renzi graag willen.
De officiële anti-Europa-lijn wordt vertegenwoordigd door de hardcore fascistisch rechtse Fratelli d’Italia en de xenofobe Noord-Italiaanse Lega. De resultaten waren bij de Europese verkiezingen van 2014 niet verpletterend, gezamenlijk zo’n tien procent. Maar de Fratelli en de Lega zouden nu samen een stuk hoger uitkomen, dankzij de vluchtelingenboten die alleen nog de Italiaanse kusten hebben om op af te koersen. De Engelse anti-Europa-stem heeft het zelfvertrouwen aan de rechterzijde veel goed gedaan. Zoals de jonge, blonde, zwangere Giorgia Meloni, leider van de Fratelli d’Italia het opgewekt zegt: ‘Als het volk tegen stemt, is het dom. Als het volk voor stemt, is het slim. Maar wij zeggen: áls het volk maar stemt.’ En dan liefst tegen Europa, wat Italiaans rechts betreft.
Het derde blok op het Italiaanse speelveld is Beppe Grillo’s MoVimento 5 Stelle, het grootste op dit moment. De Vijf Sterren Beweging is de PD in de peilingen al voorbij, na de burgemeestersverkiezingen van afgelopen maand waarin Rome en Turijn werden veroverd. Beppe Grillo heeft altijd gezegd dat het Italiaanse volk over al dan niet blijven in de euro moet beslissen via een referendum. Inmiddels is de kwestie ‘euro’ vervangen door blijven in Europa an sich, en daar zijn ze bij Vijf Sterren nog niet uit. Na de Engelse Brexit-stem verschenen tegenstrijdige commentaren op de site beppegrillo.it waar de partijlijn dagelijks wordt uitgezet. Hartstikke goed dat ze in Engeland gewoon het volk laten beslissen enerzijds. Maar wij van Vijf Sterren zijn dus niet voor uittreding uit Europa, nooit geweest ook. Weliswaar zit Vijf Sterren met Nigel Farage in de anti-club van het Europees Parlement, maar dat is alleen om duidelijk te maken dat ze dít Europa niet willen. Vijf Sterren is tegen ‘het Europa van de banken en de uitholling van de democratische rechten’. En zou graag een referendum zien waarin het Italiaanse volk zijn mening geeft.