Frankfurt – Op de Frankfurter Buchmesse had het dit weekend om ‘dialoog’ moeten gaan, maar het eindigde ermee dat linkse activisten fel schreeuwend tegenover de al even verhitte aanhang van nieuwrechtse publicisten stonden. De politie moest uiteindelijk een beschermende muur tussen beide vormen. Een rel die de Buchmesse qua hevigheid sinds de jaren zestig niet meer heeft gekend. De directie van de Frankfurter Buchmesse, dat centrum van het weldenkende links-liberale Bildungsbürgertum, had voor het eerst als ‘nieuwrechts’ bekend staande uitgeverijen uitgenodigd, zoals Antaios van politiek activist Götz Kubitschek. Het ging de Buchmesse erom ‘de veelvoud van meningen’ in het land te laten zien en de ‘dialoog te bevorderen’, liet directeur Jürgen Boos weten.
Een dialoog was direct ver te zoeken, maar wie heeft daaraan schuld? Nieuwrechts beschuldigt linkse activisten van de Antifa ervan boeken te hebben besmeurd en ontvreemd; links zegt dat de vuistslag die een linkse uitgever trof van rechterzijde is gekomen. Maar in diverse media wordt de beschuldigende vinger ook op de directie van de Buchmesse zelf gericht.
De boekenbeurs had de rechtse uitgeverijen helemaal niet mógen uitnodigen, klinkt het bij een aantal respectabele Duitse prominenten, omdat die ‘een gevaar voor de democratie’ zijn. Ook de stelling van directeur Boos dat het geweld zowel van ‘linkse als rechtse groeperingen’ is gekomen, wordt bekritiseerd. Want heeft ‘Charlottesville’ niet laten zien dat je rechts en links protest niet op één lijn mag stellen?
Inderdaad is Antaios, door haar banden met allerlei extreem-rechtse types, een stuk radicaler dan ze zich graag voordoet. Maar wat het mislukken van de dialoog betreft, is de slachtofferrol toch niet zo eenduidig. Beide partijen zoeken de provocatie op straat al jaren actief op. In vele Duitse steden staan Antifa en rechtse clubs bij demonstraties tegenover elkaar, met een ideologische verbetenheid die in Nederland moeilijk voor te stellen is. Vreemd was het niet dezelfde gezichten als altijd in Frankfurt te zien, zowel bij het ‘zwarte blok’ van links als bij de rechtse aanhang.
Dit ideologische tumult is in Duitsland nu in het officiële circuit terechtgekomen. Uiterst links en uiterst rechts zitten binnenkort ook in de Bondsdag slechts een paar meter van elkaar verwijderd. Linkse bewegingen hadden al hun politieke banden met de partij Die Linke, en nu hebben de nieuwrechtse bewegingen met de komst van de AfD in de Bondsdag hun officiële tak. Veel ‘dialoog’ is ook daar niet te verwachten.