Op drift

De Engelse regisseur Paul Greengrass is de man van de nerveuze camera en de snelle montage. Precies weten wat er in een scène aan de hand is, zit er voor de kijker niet in, ook al bewegen je ogen nog zo frenetiek om de actie op het scherm te registreren. Maar dit maakt zijn werk interessant. In United 93 (2006), over de kaping van een passagiersvliegtuig op 9/11, en daarna drie Jason Bourne-actiefilms en de moderne piratenfilm Captain Phillips is de verhaalwerkelijkheid fragmentarisch, ondoorgrondelijk en daardoor extra angstwekkend.

Greengrass’ kenmerkende stijl is veel minder aanwezig in zijn nieuwe film, News of the World, een western waarin Tom Hanks de rol speelt van Jefferson Kyle Kidd, een officier van de Confederatie die na de Burgeroorlog van stadje naar stadje trekt om het nieuws aan de burgers voor te lezen. Hoewel er enkele uitmuntend gechoreografeerde actiescènes zijn die herinneren aan zijn eerdere werk is de toon mijmerend, vooral in het schetsen van het karakter van de hoofdpersoon.

We moeten even een zijstap doen, omdat de film dit expliciet vraagt. Tot zo’n vijftien jaar geleden stond de nieuwslezer, de anchor, centraal in de Amerikaanse cultuur, vooral de grote drie: Tom Brokaw (nbc), Dan Rather (cbs) en Peter Jennings (abc). Het idee achter deze presentatoren, allemaal journalisten van de oude stempel, was niet dat ze het nieuws geloofwaardig voorlazen, maar dat ze moreel gewicht hadden. Hoe erg het nieuws ook was, je was gerustgesteld op het moment dat een van de drie afsloot met een eigen boodschap, allemaal geïnspireerd door hun iconische voorganger uit de jaren zestig, Walter Cronkite, die steevast zei: ‘And that’s the way it is.’ Sinds de dood van Jennings en het aftreden van Rather in 2005 is er geen geloofwaardige anchor meer – hier gaat News of the World in symbolische zin over.

Met zijn rustigere stijl schetst Greengrass een land op drift door de gevolgen van verdeeldheid en oorlog. De rondreizende Kyle stuit in een bos op een Duits meisje, Johanna, gekleed in Native American-stijl. Omdat ze alleen de taal van de Kiowa spreekt, leidt Kyle daaruit af dat die stam haar had gekidnapt. Tijdens een speurtocht naar haar familie belanden Kyle en Johanna aan de zelfkant van de samenleving: cowboys uit op zelfverrijking en perversiteit, een racistische, omhoog gevallen grootindustrieel – ja, in alles Donald Trump – die door middel van nepnieuws de macht grijpt.

Kyle kampt met zijn eigen demonen, maar zijn strijd symboliseert de vraag hoe je een goed mens kunt zijn in zo’n verscheurd land. Zoals een news anchor die verslag deed over ontwikkelingen in een niet te bevatten wereld en vervolgens geruststellend afsloot (Rather: ‘… and that’s part of our world tonight’), wordt Kyle na vele ontberingen een rots in de branding. Met zijn neusbrilletje, bij flakkerend lantarenlicht, leest hij voor uit de kranten, zijn publiek: mannen, vrouwen en kinderen gehard door pijn en verlies. Dat hij dit doet, brengt soelaas, temeer omdat hij het levende bewijs is van de mogelijkheid van verlossing.