‘Herinner je je nog begin februari vorig jaar? Ik zal het nooit vergeten’, schampert Evropy, een Atheense yogalerares die al jaren onvermoeibaar vrijwilligerswerk doet met vluchtelingen in het stadscentrum. Vluchtelingenfamilies die de gruwel van Griekse opvangkampen in Attica niet meer aankonden, waren uitgebroken en zetten samen met lokale activisten succesvolle leefgemeenschappen op. De kinderen gingen naar scholen in de buurt. Mannen werkten als moderne slaven. Vrouwen deden het huishouden, legden moestuintjes aan. Ze hadden een minimaal waardig bestaan opgebouwd.
De rechtse premier Kyriakos Mitsotakis, winnaar van de verkiezingen van juli 2019, ontruimde tussen augustus en december alle kraakwoningen. Ouders en kinderen werden van hun bedden gelicht at gunpoint, moesten toekijken hoe de voordeuren voor hun ogen werden dichtgemetseld – langzaam verdwenen de kindertekeningen aan de muren van de ingangshallen achter bakstenen en cement – werden gedwongen in bussen te stappen die de families naar verschillende kampen in alle uithoeken van Hellas reden. Militaire helikopters klapwiekten als in een scène van Apocalypse Now boven de krakerswijk Exarchia. De gezinnen die een hechte gemeenschap hadden gevormd werden uit elkaar gereten, Griekse ouders die eisten dat de vluchtelingenvriendjes van hun kinderen terug naar school moesten werden genegeerd.
Nu werkt Evropy met gezinnen op straat, corona of niet. Ze is doodmoe, want de gezinnen en alleenstaanden mét status en verder níets, ook zonder geld om te eten, verzamelen zich in het centrum. De ramp in de Griekse hoofdstad is zo mogelijk nog groter dan op Lesbos.
Evropy briest door de telefoon. ‘Nadat Brussel tien jaar lang mijn land kapot had bezuinigd, ons een decennium lang had beschimpt en bespuugd omdat we luie belastingontduikende profiteurs waren, prees EU-commissaris voor Asiel en Migratie Ylva Johansson Griekenland opeens als “het schild van Europa”, het dappere grensland dat Europa beschermt tegen de invasie van ongewenste vreemdelingen. Weet je nog?’ Ze verslikt zich van woede. Sindsdien mag Griekenland ongestraft mensenrechten schenden, illegale push-backs doen, 120.000 mensen en kinderen in vluchtelingenkampen laten creperen.
Vannacht is een vluchteling op een houten schild op Chios aangespoeld, vertelt Evropy. ‘Te klein om door de kustwacht te worden opgemerkt. Op een schild!’ Ik check, het klopt. De man heeft op een Turks strand een vlot in elkaar geflanst. Maar Evropy noemt het een schild.
Het aantal in 2021 getelde doden en vermisten op de Middellandse Zee volgens het Missing Migrants Project (IOM): 105