Het Jaipur Litfest mag dan bekendstaan als het grootste literatuurfestival van Azië, de schrijvers en denkers die in de Indiase stad Jaipur bij elkaar gekomen zijn, lijken zich met hun gedachten in Amerika te bevinden. De meest genoemde naam op de eerste twee dagen van dit boekenfestijn, dat dit jaar zijn tiende verjaardag viert, is die van Donald Trump. ‘Dit is een dystopie, we zien een aanval op de verbeelding’, aldus dichter en activist Anne Waldman, die waarschijnlijk vanwege de omwenteling in de VS was gevraagd voor de openingslezing.

Daarmee was meteen duidelijk wat grofweg de politieke voorkeuren zijn van de sprekers en bezoekers van dit festival. Hier tref je de Indiase evenknie van de grachtengordel: studenten, schrijvers, dichters, uitgevers en journalisten, met opvattingen die in de regel links van het midden liggen.

In een tweegesprek namen schrijvers Manu Joseph en Karan Mahajan het stokje van Waldman over. Volgens Joseph onderstreept de victorie van Trump het oude adagium ‘sometimes truth is stranger than fiction’. ‘Geen schrijver had dit figuur kunnen verzinnen’, verkondigde hij. Mahajan voegde daaraan toe dat Trump in zekere zin zelf een literator is, omzwachteld met halve waarheden en eigen verzinsels. ‘Plus een extreme focus op details, op het obsessieve af. Net als een schrijver slaagt Trump erin om het meest pietluttige tot iets extreem belangrijks te maken.’

Maar als de werkelijkheid de literatuur inhaalt, wat is dan nog de rol van de auteur? Misschien, net als nu in de politiek gebeurt, een geluid laten horen dat haaks op de dominante orde staat? Volgens Mahajan stemden veel Amerikanen op Trump als een vorm van ontlading. ‘Trump zei de politiek incorrecte dingen die velen dachten, maar die geen uiting vonden in het publieke domein, ook niet in de kunsten’, aldus Mahajan.

In Jaipur maakte ook de rechtse sector van India een opvallend debuut. De bubbel die het Jaipur Litfest doorgaans is werd voor het eerst opengebroken door vertegenwoordigers van de Rashtriya Swayamsevak Sangh (‘Nationale Vrijwilligers Organisatie’) die een plaats op het podium kregen. De RSS is een overkoepelend orgaan van hindoe-nationalistische clubs die geloven in de hindu rashtra: India als grote beschaving, met het hindoeïsme als dominante cultuur die het dagelijks leven en de politiek ordent. In de gedaante van hun joint secretary general Dattareya Hosabale mocht de RSS toelichting komen geven. India moet een ‘spirituele democratie’ worden, vond Hosabale, in plaats van een land dat slaafs de politieke cultuur van het Westen volgt. Onderwijs en geschiedschrijving moeten volgens hem in dienst staan van het ideaal door de diepe historische wortels en de hoogtepunten van de hindoe-beschaving te benadrukken.

Dat de RSS naar Jaipur kwam zorgde vooraf voor rumoer. Sinds haar oprichting in 1925 werd de RSS drie keer verboden vanwege aanwakkeren van geweld. Dat gewelddadig imago kleeft onterecht aan de RSS, aldus Hosabale. Schuldig daaraan waren de vermeende kwelgeesten die overal ter wereld onder vuur liggen. Volgens hem oefenden de ‘links-liberale elite’ en ‘de mainstream media’ ‘intellectuele terreur’ uit tegen zijn organisatie.

‘Ze runnen in feite het land, dus is het niet meer dan logisch dat we horen wat ze te zeggen hebben, al ben ik het nog zo met ze oneens’, zo verklaart festivalorganisator William Dalrymple de uitnodiging aan de hindoe-nationalisten. Dalrymple doelt daarmee op de nauwe banden die de Indiase premier Narendra Modi onderhoudt met de RSS, de club waar Modi zelf zijn carrière begon.

En nu Trump in het Witte Huis zit, is er een opvallende parallel ontstaan tussen de grootste democratie ter wereld (India) en meest bestuurde democratie ter wereld (de VS), zoals onlangs ook werd opgemerkt door The New Yorker. Beide worden geleid door autoritaire leiders met een persoonlijkheidscultus die in naam van het volk hun land van een nationalistisch reveil voorzien. India keerde zich in 2014 per stembus af van de liberale elite die de touwtjes in handen had. Amerika sluit zich nu aan bij deze nieuwe wereldorde. Gesterkt door vele koppen mierzoete masala chai wordt de komende dagen in Jaipur besproken wat dat betekent.