De eervolle vermelding voor RTL Late Night kwam niet voort uit angst dat ‘Nipkow’ als te elitair wordt gezien: men was blij verrast door de onweerstaanbare opkomst van Humberto Tan. Een Ere-Nipkow gaat naar Zomergasten van de vpro. Mooie aanleiding (25 jaar) en goed seizoen met een dienstbare Wilfried de Jong. Maar ook zonder dat gerechtigheid. Want het is een mondiaal uniek instituut dat jaarlijks kritiek krijgt vanwege presentator, gasten of fragmenten, maar dat altijd weer prachtige momenten, afleveringen of zelfs jaargangen oplevert.
De groslijst van Nipkow-kandidaten was lang – opvallend omdat bezuinigingen al effect krijgen. Lang ook doordat juryleden naast series en reeksen eenmalige producties voordragen. Die winnen door hun schaal zelden, maar voor drama als De onderkoning van Ramon Gieling (ntr, over de strijd tussen Van Hogendorp en Willem I rond de eerste grondwet) of Warriors van Mijke de Jong (bnn, spelend in het milieu van de Bandidos) is het goed te laten weten: ‘gezien en niet onopgemerkt gebleven’. Wat ook geldt voor documentaires als Zwart ijs (EO) van Geertjan Lassche over schaatsen op natuurijs, platteland en religie; Foto-Eddy: De negatieven van mijn vader (ntr), portret van VN-fotograaf Ed de Jongh door zoon David; Achter de dijk (vpro) van Michael Schaap over jaren durend misbruik van jongens in Westkapelle waar de dorpsgemeenschap van wist; of MeesTV (ncrv) van Jan Musch en Tijs Tinbergen, over koolmeesjes, vergankelijkheid en de verrukking van natuur en nieuw leven.
Maar op naar komende televisie. In Seks en de zonde gaan bedenkster en presentator Femke Halsema, Hassnae Bouazza (research en regie) en Jessica Gorter (camera en regie) de wereld van de islam in, gefocust op de positie van vrouwen. Van Lelystad tot Qatar; van vrouwelijke Syrische geestelijke tot Pakistaanse Bollywood-ster; van vers bekeerde overtuigde nikaabdraagster tot boerkadraagster uit zelfverdediging. Fragmenten die ik zag maken nieuwsgierig naar de hele zesdelige reeks. Interessant dat Halsema de weg van Paul Rosenmöller bewandelt: van GroenLinks-fractieleider tot tv-presentator. Soms wat onwennig, maar met betrokkenheid, scherpzinnigheid en Schwung. In aflevering 2 (De bikini als wapen) wordt Veena Malik geportretteerd, geboren in Pakistan maar ster in Indiaas Bollywood. Verafgood door genreliefhebbers, gehaat door moslimorthodoxen van wie een deel haar uiteraard dood wil vanwege het feit dat ze niet alleen een lichaam heeft, maar dat nog toont ook. Gek kunnen moslimmannen worden van zo veel openlijke vrouwelijkheid – van begeerte of haat en vaak van een mix daarvan.
Daarover gaat ook de documentaire Plastic harem, portret van de in Caïro levende Egyptisch-Nederlandse Tarik Sadouma, ex-Rietvelder, die beelden maakt van popdiva’s die steeds bloter en wulpser de Arabische beeldschermen vullen, terwijl de cultuur vrouwbedekkender wordt. Verwarring overvalt ook de kijker. Meiden die met minirokjes, decolletés, naaldhakken, make-up, erotische lichaamstaal en opgeblazen lippen carrière in de amusementsindustrie nastreven, razernij van familie, buurt en imams trotserend. Moedig, maar wat voor hen emancipatie betekent, wordt door ons juist als vrouwonderdrukkend gezien. De persoonlijkheid van de ‘emancipator’ maakt het er niet plezieriger op. Kettingrokende pasja met Klashorst-trekjes, Koons-ambities en quasi-diepzinnige analyses. Inkijkje in de wereld van puissant rijken, Arabische artiesten, plastische chirurgie, kitsch (die van rijken, die van de ‘kunstenaar’). De film heeft ook iets smoezeligs.
Seks en de zonde, NTR, zondags, Nederland 2, 20.15 uur. Gabriëlle Provaas, Rob Schröder, Plastic Harem, Het uur van de wolf, NTR, donderdag 22 mei, Nederland 2, 23.00 uur.
Beeld: Uur van de Wolf, Plastic harem van Gabriëlle Provaas en Rob Schröder (De Haaien).