Grunbergs R.A.M-carrière begon met het van autocue voorlezen van essayachtige teksten over televisie, die niet te volgen waren door schrijftaal, slechte articulatie, te hoog tempo en doordat de schepper hinderlijk afleidde van het geschapene. Ernstig geval van miscasting, had ik op voorhand al gedacht, maar mijn vreugdeloos gelijk van die eerste keer hield geen stand. Grunberg als presentator blijkt een interessante onderneming. Hij komt beslagen ten ijs, stelt zich, zelfbewust en dienstbaar tegelijk, niet hinderlijk tussen gesprekspartner en kijker en is, als bekend, niet van de straat zonder dat voortdurend te willen bewijzen. Opvallend de beleefdheid jegens gesprekspartners, die, voor zover buitenlands, geen idee hebben hoeveel bloed deze hoffelijke vragensteller door middel van de pen doet vloeien. Desondanks een tip aan R.A.M: breng Grunberg louter in beeld wanneer hij praat. In die situatie heeft hij zich inmiddels een zeker naturel verworven. Zodra de camera hem luisterend in beeld brengt weet hij, net als een gewoon mens, niet hoe te kijken en doen zijn ongemakkelijke poses pijn aan de ogen. Hoe dan ook, ter afsluiting van 2004 gaf Grunberg ons als huiswerk de zes delen Heimat 3 op. Wat ik pas op video zag toen ik die klus had geklaard want ik wilde onbelast door het Reitz-interview bepalen wat ik ervan vond. Zoals ik pas na een voorstelling nieuwsgierig ben naar recensies. Was Heimat ooit een schitterende sensatie en Heimat 2, hoewel minder geslaagd, boeiend genoeg, deze derde reeks was een deceptie. Vanaf het begin gaat het mis op bijna alle fronten. Waar de Geschiedenis zich in Heimat manifesteerde als achtergrond van de dorpsgeschiedenissen, als schaduw op de muur, als geluid in de verte – zoals dat nu eenmaal gaat in onze levens – hier valt de Muur en vallen patsboem Hermann en Clarissa elkaar in de armen, gelukkig allebei beschikbaar voor de Grote Hervonden Liefde, en consumeren ze die met de blik half op elkaar, half op de overbekende tv-beelden in hun hotelkamer. Zeker, we zijn van Schabbach tot Mokum mediamaatschappij geworden en zoiets zal Reitz ook wel bedoelen – maar die eerste planken van Heimat 3 zijn van wel erg dik hout en daarvan volgen er vele. Wat iemand ook maar kan bedenken over «Duitsland 1989-2000» zit erin, opgehangen aan personages die maar zelden mens willen worden en bij wier lijden aan noodlot, geschiedenis, karakter, menselijk tekort, existentiële eenzaamheid en teloorgang van organische verbanden althans deze kijker maar niet betrokken kon raken. Hoezeer daartoe ook bereid.