‘Pas op met nalatenschappen’

24 november 2022, 9.00 uur. In een kleine zaal van de Rechtbank van Amsterdam is de sfeer gespannen. Voor de rechter zit Betsy (79), naast haar een tolk Nederlands-Sranantongo en haar advocaat, erachter haar zoon Michael, dochter Salome en Renus, de beste vriend van Cees. Aan de andere kant zitten de directeuren van Stichting het Gehandicapte Kind (sgk) en de Dieren Opvang Amsterdam (doa) met hun advocaat, erachter enkele medewerkers van hun stichtingen, onder wie de ‘adviseur filantropie, grote giften en nalatenschappen’ van sgk. Voor beide partijen is het een belangrijke zaak die vandaag voor ligt. Voor de familie vanwege hun rechtsgevoel, voor de goede doelen vanwege hun beleid ten aanzien van testamenten. ‘Mijn moeder voelt zich behandeld als een stuk vuil’, zegt haar zoon vooraf in de gang. ‘We hebben geen van allen geslapen.’

De zaak draait om een testament uit 1997. Niemand van de nabestaanden van Cees wist daarvan, ook zijn vrouw Betsy niet. Totdat ze vijf maanden na zijn overlijden plotseling een brief van een notaris kreeg met een testament dat stamde uit de periode voordat hij Betsy kende. Het bleek dat niet zij erft van hem, maar de Dierenopvang Amsterdam en Stichting het Gehandicapte Kind. Zijn nalatenschap bestaat uit de helft van hun kleine appartement in Bos en Lommer in Amsterdam, en de helft van hun 38.000 euro spaargeld. De rechter richt zich tot Betsy: ‘U zegt, dat kan nooit zijn bedoeling zijn geweest.’

De familie van Cees had de rechtszaak graag vermeden. Ze wilden niet procederen, maar ze zagen geen andere uitweg. De goede doelen hielden vast aan het testament. Juridisch staan de goede doelen sterker: het testament is bij wet de laatste wilsbepaling en dat van Cees is tekstueel duidelijk. Maar ze zouden de erfenis ook niet kunnen aanvaarden. Want de vraag is of dit nog steeds is wat Cees wilde. Betsy is ervan overtuigd van niet. Als dat waar is, mogen de goede doelen moreel gezien de erfenis dan wel opeisen? Wat zijn eigenlijk de ethische richtlijnen van goede doelen bij het verkrijgen van een erfenis? Met andere woorden: waar ligt de grens van
(on)barmhartigheid?

Als Cees en Betsy elkaar in 2002 leren kennen , hebben ze beiden al een heel leven achter de rug. Betsy emigreerde voor de onafhankelijkheid in 1975 vanuit Suriname met haar toenmalige man en kinderen naar Nederland. Ze ging werken als schoonmaakster in het Wibauthuis en bleef dat tot aan haar pensioen doen. Na vijf jaar strandde haar huwelijk en verhuisde ze met acht kinderen naar een huurappartement in Amsterdam-West. Vanaf dat moment stond ze er alleen voor. ‘Ik herinner me dat mijn moeder het zwaar had omdat ze ons met echt minimale middelen en financiën in haar eentje moest opvoeden’, vertelt haar zoon Michael (50), die als street artist werkt onder de naam Laser 3.14. Hij zit samen met zijn moeder en zijn zus Salome (54) in de woonkamer van zijn moeders huis. Het is dan december 2021, een jaar nadat Cees op 86-jarige leeftijd is overleden.

Cees kwam uit de Jordaan en sprak plat Amsterdams. Hij maakte er de hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog mee, over zijn strooptochten naar brood als tienjarig jongetje zou hij later nog vaak vertellen. Later werkte hij als postbode bij de ptt en maakte hij kantoren schoon. Zijn eerste vrouw ontmoette hij rond z’n vijftigste. Zij was van oorsprong Brits en ze waren van plan een b&b te openen in Engeland. Maar voordat ze hun droom konden waarmaken, stierf ze – twee jaar na hun huwelijk in 1989. Ze had zich die ochtend al niet lekker gevoeld. Ze zou de dokter bellen, maar toen Cees thuiskwam na zijn werk, lag ze dood op bed. Dit was zo traumatisch voor hem dat hij niet meer thuis wilde slapen.

De eerste maanden lag hij buiten op een bankje in het Rembrandtpark. Op een dag belde Cees met Anna, een vriendin van vroeger. Toen ze hoorde dat het niet goed met hem ging, bood ze hem aan bij haar thuis in Leiden te logeren. Anna had baarmoederkanker en was ziek. Ze hadden geen liefdesrelatie, maar Cees had onderdak en al snel ging hij voor Anna zorgen.

Het was in deze periode dat hij het testament opmaakte. Hij was toen 63 en regelde dat Anna alles van hem zou erven. In tweede instantie, voor het geval zij zou zijn overleden, erfden doa en sgk. ‘Hij was weduwnaar, ongehuwd, kinderloos, zorgzaam, en Anna was van hem afhankelijk’, zegt de advocaat van Betsy in de rechtszaal. Het doel van zijn testament was volgens haar duidelijk: ‘Hij wilde Anna verzorgd achterlaten.’

Maar een jaar later overleed Anna . Gebroken keerde Cees terug naar Amsterdam. Daar kwam hij in 1998 in contact met de Jehova’s Getuigen en raakte er bevriend met Renus. ‘Bij de eerste ontmoeting kwam Cees verward, depressief en volledig uit het lood geslagen over’, schrijft Renus in zijn getuigenverklaring die hij opstelde ten behoeve van de procedure tegen de goede doelen. Renus nam samen met zijn gezin en andere ‘broeders’ Cees onder zijn hoede. Na een paar jaar ging het beter met hem. Toen ontmoette hij Betsy, ook Jehova’s Getuige. Het was 2002. Hij viel direct voor haar. Betsy zag in eerste instantie niets in hem. Ze was 61, al zo lang alleen, wat moest ze nog met een man? Maar hij zette door.

‘Hij zag me en zei: ik hou van deze dame’, zegt Betsy lachend. Twee jaar later trouwden ze. Een gelukkig huwelijk, zoals Betsy zelf zegt, van zestien jaar volgde.

‘Toen ze Cees ontmoette bloeide mijn moeder helemaal op’, zegt Michael. Ze gingen samen met vakantie en reisden twee keer naar de binnenlanden van Suriname waar ze familie van Betsy opzochten. ‘Hij wilde het oerwoud in’, vertelt Betsy. ‘Maar toen we erin waren, riep hij: “Nee, we moeten terug!”’ Ze grinnikt bij de herinnering. ‘Hij was bang voor het donker.’

Cees kon het goed vinden met de acht kinderen, en ook de kleinkinderen en achterkleinkinderen kwamen vaak over de vloer. Cees hield van gezelschap en gezelligheid. Regelmatig nodigde hij in het weekend de kinderen uit, dan draaide hij muziek. Als hobby monteerde hij video’s, terwijl Betsy figuren met Ministeck maakte. ‘In die ene hoek in de woonkamer was zijn plekje’, zegt Salome. ‘Daar zat hij altijd achter de computer.’

‘Hij was echt een lieve man’, zegt Betsy. ‘Ook voor de kinderen. Hij zei: “jouw kinderen zijn mijn kinderen”.’

‘Hij hield van schlagers en muziek uit de jaren zeventig’, zegt Michael. ‘Het was altijd lachen met hem. En als het genoeg was, ging hij gewoon slapen. Ik mis hem heel erg.’

Toen werd Cees ziek. Hij had Parkinson, kreeg twee keer een hersenbloeding en een ziekbed van drie jaar volgde. ‘Mijn moeder heeft tot op het laatste moment voor hem gezorgd’, zegt Salome. Hij zat altijd te trillen, ze moest hem helpen met eten. Ze sliep de laatste twee weken bij hem in het ziekenhuis. Zijn broer Wim had nog aan hem gevraagd: ‘Cees, je gaat achteruit, is alles geregeld?’ Hij antwoordde, zo verklaarde Wim later: ‘Alles is goed geregeld voor Betsy.’ ‘Dat zei hij ook tegen mij’, zegt Betsy. Volgens Betsy gingen ze er altijd van uit dat door hun huwelijk in gemeenschap van goederen de volledige nalatenschap aan de ander zou toekomen. Ook tegen Renus, die Cees tot aan zijn dood vier keer per week zag, heeft hij het al die tijd nooit over een testament gehad. ‘Ik denk dat hij het is vergeten’, schrijft Renus. Als Jehova’s Getuige staat de zorg voor het gezin bovenaan. ‘Dat wat er nu gebeurt, is in strijd met alles waar hij in geloofde.’

‘Hij was heel openhartig’, voegt Salome toe. ‘Alles wat hij dacht, kwam eruit. Als Cees dit had gewild, had hij het gezegd.’

Toen Betsy, Michael en Salome, bij Anne-Marie Bouwmeester, erf- en familierechtadvocaat bij Spuistraat 10 Advocaten, kwamen praten, dacht zij dat dit zo zou zijn opgelost. ‘Omdat goede doelen een maatschappelijke functie hebben, ging ik ervan uit dat zij zich redelijk zouden opstellen’, zegt ze in haar kantoor. ‘Bovendien komt een vergeten testament vaker voor, meestal valt er met de erfgenamen goed over te praten.’ Bouwmeester zag twee mogelijke scenario’s: Cees is het testament vergeten of hij heeft gedacht dat het niet meer geldig was door het huwelijk in gemeenschap van goederen met Betsy. ‘Het klopt niet, maar zo gek is deze gedachte niet’, zegt Bouwmeester. De Belastingdienst heeft in 2013 voor dit soort menselijke fouten zelfs het besluit ‘de informele wil’ in het leven geroepen. ‘Helaas ligt het juridisch lastiger.’

Bouwmeester verzocht de goede doelen per brief de nalatenschap te verwerpen gezien de veranderde omstandigheden van Cees sinds het opstellen van het testament. doa en sgk vroegen om een afspraak. Ze zeiden dat ze dan niet over juridische zaken wilden praten, maar dat ze zich eerst een goed beeld wilden vormen van de persoon Cees. De advocaat verwachtte dat als ze het verhaal zouden horen zij ook van mening zouden zijn dat Betsy erfgenaam zou moeten zijn. ‘Dit pakte anders uit.’

Op woensdag 18 augustus 2021 zaten de familie van Cees, Cees’ vriend Renus en advocaat Bouwmeester met de directeuren van Dierenopvang Amsterdam en Stichting het Gehandicapte Kind rond de tafel in het kantoor van doa. ‘Het gesprek was verrassend informeel’, zegt Bouwmeester.’ Cees was nog niet zo lang daarvoor overleden, de as had de familie nog maar net uitgestrooid, en er kwamen veel persoonlijke verhalen los. Ze vertelden anekdotes, grapten over gekkigheden van Cees. ‘Ik zag tranen in hun ogen’, zegt Bouwmeester. ‘Alsof ze waren vergeten waarom ze daar zaten.’

‘We hebben een uur zitten praten’, zegt Michael. ‘Over zijn verleden, zijn karakter, zijn zorg voor Anna en het huwelijk met mijn moeder. We hebben gezegd: hij hield van Betsy, dit zou hij niet hebben gewild.’ De directeur van doa sluit het gesprek af en zegt dat hij een mooi beeld heeft gekregen van Cees. Ze gingen juridisch advies inwinnen en op korte termijn zouden ze iets laten horen. Michael, die als Laser 3.14 ooit voor doa nog een street art-kunstwerk doneerde, had goede hoop. ‘Het zijn goede doelen, ik ging ervan uit dat ze menselijk zouden handelen.’

‘Wij waren verbaasd toen we het verzoek kregen om afstand te doen van de erfenis’, zegt Henk-Willem Laan, directeur van Stichting het Gehandicapte Kind aan tafel in het kantoor van de Dierenopvang Amsterdam. Tanja van den Hengel is namens doa aanwezig – doa en sgk trekken in deze zaak samen op, ze wilden alleen samen in gesprek en hadden ook samen een advocaat. ‘Het was een mooi gesprek’, vond Laan. ‘Cees was voor ons een onbekende en we willen altijd weten wie de persoon is die ons geld geeft en wat zijn motief is.’ Maar ook pittig: ‘Zij vertelden over Cees, ze hebben zelfs zijn stemgeluid nagedaan.’doa en sgk overleggen na het gesprek met hun advocaat en ook met andere goede doelen, zoals de Zonnebloem, dat samen met het Leger des Heils eerder met nabestaanden in een rechtszaak belandde. ‘Onze conclusie was: Cees wilde dat we zijn wil uitvoerden’, zegt Laan terwijl hij achterover leunt. ‘Dus we moeten het testament volgen. Cees zei: ik heb het goed geregeld. Hij bedoelde: goed geregeld want er ligt een testament.’

Beide stichtingen benadrukken dat zij niet degene zijn die besluiten wat iemand in zijn laatste wil vastlegt. ‘Cees heeft die keuze zelf gemaakt en dat bij de notaris vastgelegd’, zegt Laan. ‘Het is goed dat we dat in Nederland zo hebben geregeld’, vult Van den Hengel aan.

‘Ik was stomverbaasd’, zegt advocaat Bouwmeester in haar kantoor. ‘Dit had ik niet verwacht, zeker niet na het gesprek. Het was zo hard.’ Na maanden wachten had ze een telefoontje van de advocaat van de goede doelen gekregen met de boodschap dat doa en sgk de nalatenschap van Cees aanvaardden. Bovendien moest Betsy, als ze ook vruchtgebruik wilde op andere goederen dan haar woning, dat wil zeggen haar spaargeld, haar behoefte daarvoor onderbouwen. ‘Wat volgde was een e-mailstroom waarin de goede doelen zich op het standpunt stelden dat Betsy meer dan genoeg inkomsten had’, zegt Bouwmeester – Betsy krijgt aow, een klein pensioen van haar schoonmaakwerk en een beetje weduwepensioen. ‘De toon werd steeds grimmiger.’

Bouwmeester schrok van die koude en agressieve toon. Zo insinueerden ze ook dat Betsy dit alleen deed voor de kinderen. ‘Juridisch is dit niet eens relevant’, zei ze ook tegen de rechter. ‘Het zorgt alleen voor extra pijn en verdriet.’ Ook verweten de goede doelen Betsy dat ze misbruik maakte van het procesrecht en dat ze daarom in de proceskosten moest worden veroordeeld. ‘Daarmee straffen doa en sgk Betsy dat ze deze zaak aan de rechter wil voorleggen terwijl ze daar alle reden toe heeft’, vindt Bouwmeester. ‘Als je de casus bekijkt, dan wijst alles erop dat de zorg voor Anna het doel van zijn testament was. Omdat hij geen kinderen heeft, was er destijds geen alternatief.’

Bouwmeester ziet in het testament niet terugkomen dat het de eerste wil was van Cees om zijn geld aan de goede doelen na te laten. DOA steunde hij tot 2008, maar daarna zegde hij zijn lidmaatschap op. Aan SGK heeft hij nooit eerder gedoneerd. ‘Hij had niets met dieren’, zei Betsy’s zoon Michael eerder. Cees ging volgens Michael nooit naar de dierenopvang en hij kende niemand die gehandicapt was. ‘Het lijkt erop dat de notaris heeft gezegd: wat als Anna overlijdt, waar gaat het dan naartoe?’ zegt Bouwmeester. ‘En dat hij toen maar twee goede doelen heeft gekozen.’ Op notariskantoren liggen vaak folders van goede doelen, notarissen beschikken over lijstjes – ook het notariskantoor Schut van Os, waar Cees destijds zijn testament afsloot, heeft een hele stapel liggen. ‘Hoe groot is de kans dat hij hiervoor zijn vrouw wilde onterven?’ vraagt Bouwmeester zich af.

Voor SGK én DOA vormen nalatenschappen een substantieel deel van hun inkomsten. Dat geldt voor alle goede doelen. Van de 5,6 miljard euro die Nederlanders in 2020 aan goede doelen doneerden, kwam zo’n 388 miljoen uit nalatenschappen, zo blijkt uit het onderzoek Geven in Nederland 2022 van het Centrum voor Filantropische Studies aan de Vrije Universiteit van Amsterdam (VU). De inkomsten uit erfenissen stijgen al jaren en deskundigen verwachten dat die in de toekomst verder zullen toenemen, onder meer doordat een rijke generatie aan het vergrijzen is. ‘De komende tien tot vijftien jaar zal de grootste intergenerationele vermogensoverdracht plaatsvinden in de geschiedenis van Nederland’, zegt hoogleraar filantropie Theo Schuyt van het Centrum. ‘Een deel daarvan zal naar goede doelen gaan.’

De financiële belangen zijn dus groot. Logisch dat goede doelen beleid voeren om erfenissen en legaten binnen te krijgen. Ze wijzen bestaande donateurs op de mogelijkheid hen in hun testament op te nemen, ze voeren campagne op radio en tv, plaatsen advertenties, sturen folders naar notariskantoren en benaderen mensen persoonlijk. Vooral ouderen zonder kinderen zijn interessant – als een goed doel een advocaat in dienst heeft, kan die dit soort gegevens van donateurs bij het bevolkingsregister opvragen. ‘Wij wijzen elke donateur van boven de vijftig op de mogelijkheid ons op te nemen in hun testament’, zegt Henk-Willem Laan van sgk. sgk krijgt zo’n twintig keer per jaar een nalatenschap. ‘Meestal zijn het mensen die iets hebben met kinderen met een handicap’, zegt Laan. ‘Vaak kennen we de erflaters wel, is iemand vrijwilliger geweest of donateur. Soms hebben we nog nooit van die persoon gehoord. Zoals bij Cees.’ De grootste ontvanger van erfenissen en legaten is kwf, gevolgd door het Prins Bernhard Cultuurfonds, Artsen zonder Grenzen, de Hartstichting en het Leger des Heils.

In 2012 zijn voor het eerst richtlijnen opgesteld. Volgens de Code Nalaten, die in 2018 is vernieuwd, mogen mensen worden ‘gestimuleerd’ om een goed doel op te nemen in het testament. ‘Goede doelen moeten wel voorzichtig zijn als mensen ouder zijn en dingen niet meer goed kunnen overzien’, zegt Arjen van Ketel, adviseur nalatenschappen voor goede doelen en voorzitter van de commissie-Code Nalaten. Over de aanvaarding van erfenissen zegt de Code niets, behalve dat alle betrokkenen met respect behandeld moeten worden. De casus van Cees kent Van Ketel niet, maar het lijkt hem dat de goede doelen juist handelen. ‘Het juridisch kader is duidelijk: een testament is de uiterste wilsbeschikking. Een rechter zal zelden afwijken van wat er in een testament staat.’

‘We zeggen nooit: we zien af van de erfenis’, zegt Laan van sgk. ‘De wil van de erflater dient te worden gerespecteerd. Als we daarvan afwijken, dan zou geen toekomstige erflater ons nog geloven.’ De goededoelenwereld schaart zich achter dit standpunt. ‘Blijkbaar was dit de wil van de erflater’, zegt Henk de Graaf, directeur en oprichter van het Centrum Nalatenschappen, dat goede doelen bij nalatenschappen ondersteunt. ‘Goede doelen zijn altijd blij als ze worden genoemd in een testament.’ Het is een juridisch document, benadrukt hij: ‘Daar moet je je aan houden, anders komen we op een hellend vlak. We moeten de emotie eraf pellen. Het komt vaker voor dat de familie niet blij is met het testament. Er worden regelmatig kinderen en partners onterfd. Dat mag je als erflater zelf bepalen.’

Een conflict tussen nabestaanden en goede doelen dat veel media-aandacht kreeg, was dat uit 2015 waarbij de nabestaanden van miljonair Arend Broekhuis twee goede doelen voor de rechter daagden. Broekhuis liet een erfenis van 26 miljoen en een groot landhuis achter. Zijn vrouw en stiefkinderen hoorden bij de notaris dat hij een jaar voor zijn dood zijn testament had gewijzigd. In een eerdere versie zouden het Leger des Heils en de Zonnebloem zeventig procent van zijn bezit erven, zijn vrouw en stiefdochters dertig. Drie weken nadat het Leger des Heils had aangeboden gratis een executeur testamentair te leveren, veranderde Broekhuis zijn laatste wil: nu verkregen de goede doelen vrijwel de gehele nalatenschap. Ondersteund door medische verklaringen betoogden de nabestaanden dat hij vanwege zijn dementie destijds niet wilsbekwaam was. Ze wilden een regeling treffen zodat ze het huis in de familie konden houden. De goede doelen hielden vast aan het testament.

Grote donateurs worden vaker actief door goede doelen benaderd. ‘Broekhuis deed regelmatig schenkingen aan goede doelen’, zei destijds Jacques Bonnier, de advocaat van de familie, in Quote. ‘Dat waren geen kleine bedragen, maar duizenden euro’s. Als je zulke sommen overmaakt, weten ze je te vinden. Hierdoor is hij regelmatig benaderd om ook de goede doelen in de erfenis op te nemen. Ze hebben zelfs gratis notarissen aangeboden om alles in orde te brengen. Goede doelen zijn keiharde commerciële instellingen die nergens voor terugdeinzen.’

‘Sommige goede doelen zijn echt opdringerig’, vindt ook advocaat en belastingdeskundige Ineke Koele. ‘Het is niet moeilijk mensen over te halen, oude mensen zijn kwetsbaar. Ze zeggen: wij regelen het wel, een executeur testamentair, de notaris, de kosten van het testament, en we zorgen voor een mooie bestemming voor uw geld. Dat kan al snel misbruik zijn.’ Ze is kritisch op de handelswijze van goede doelen ten aanzien van erfenissen. ‘Goede doelen dienen respectvol om te gaan met hun begunstiger, en dat is niet per se hetzelfde als de tekst van het testament’, schreef ze destijds als reactie op de zaak-Broekhuis op het onafhankelijke platform voor filantropie De Dikke Blauwe.‘Het gaat ons niet om het geld’, zegt Henk-Willem Laan van sgk. ‘Maar om uit te voeren wat Cees wilde.’ De goede doelen houden daarom vast aan het testament. Of het wel of niet rechtsgeldig is, moet de rechter bepalen, vinden ze. ‘Dan is er ook jurisprudentie’, aldus Laan. ‘De andere goede doelen kijken daarom mee wat er uit deze rechtszaak komt.’

Maar stel dat Cees het testament inderdaad vergeten is en niet zou willen dat Betsy onterfd zou worden? Wil je dan als goed doel toch die erfenis opeisen? Kunnen ze juridisch echt niet anders? ‘Bullshit’, zegt advocaat Ineke Koele. ‘Goede doelen verschuilen zich achter het recht. Dat frame hebben ze zelf bedacht. Heel negentiende-eeuws: alleen kijken naar de letterlijke tekst en niet naar de context.’ Het is ook juridisch onjuist, zegt de advocaat. ‘Je kunt als goed doel ook moreel handelen, in gesprek gaan met de familie en een vaststellingsovereenkomst sluiten.’ Dat is ook wat ze zelf doet als ze nabestaanden tegenover goede doelen bijstaat. ‘Je moet praten, het per casus bekijken. Wat daarbij voorop moet staan is de waardigheid van de erflater. Ze zouden de liefde en genegenheid van de overledene binnen de familie moeten respecteren.’

De goede doelen benadrukken dat ze goed voor Betsy zullen zorgen. Ze zullen haar niet het huis uit zetten. De consequentie is wel dat zodra ze het appartement verkoopt ze de helft van haar vermogen moet afstaan. Ze kan het dus niet gebruiken, bijvoorbeeld voor zorg op haar oude dag.

Als een toekomstig erflater weet dat goede doelen menselijk met zijn of haar nabestaanden omgaan, zou dat juist hun betrouwbaarheid verhogen. ‘Mensen hebben veel meer geld als ze doodgaan’, zegt Koele. ‘Ze worden ouder en kwetsbaarder. Goede doelen moeten hier ethisch mee omgaan.’ In Angelsaksische landen is veel meer ervaring met het werven van nalatenschappen en ethische kwesties, aldus Koele. Zo mogen goede doelen in Engeland alleen een erfstelling accepteren als de erflater een brief aan het goede doel heeft geschreven over de overwegingen om het goede doel te bevoordelen boven de familie. ‘Dat maakt het voor de familie ook makkelijker te accepteren’, zegt Koele. ‘Wat voorop moet staan’, herhaalt ze, ‘is de waardigheid van de erflater, niet het financiële eigenbelang.’

Betsy kan al twee jaar niet bij haar spaargeld, dat is geblokkeerd vanwege deze zaak. Ze kan daardoor ook niet naar haar familie in Suriname. Ze is fysiek niet gezond, en emotioneel lijdt ze onder de hele kwestie. De woning verkeert in slechte staat en voor haar huishouding wordt ze ondersteund door haar kinderen. ‘Het is echt traumatiserend voor deze familie hoe de goede doelen dit aanpakken’, zegt Anne-Marie Bouwmeester. ‘Als advocaat voel ik me machteloos.’

Op 11 januari deed de rechter uitspraak. Ze wees de vordering af en veroordeelde Betsy tot het betalen van de proceskosten. Betsy moest 1800 euro overmaken aan doa en sgk om hun advocaatkosten te betalen. ‘Wat ons betreft heeft de rechter een duidelijke uitspraak gedaan’, schrijven de goede doelen in een reactie.

‘Het erfrecht stamt uit 2003 en het ontwikkelt zich tergend langzaam’, reageert advocaat Ineke Koele. ‘Terwijl de maatschappij snel gaat. Goede doelen moeten ook de menselijke maat toepassen. Dat is een morele plicht.’ Zolang ze dat niet doen, heeft Koele maar één advies: ‘Pas op met goede doelen als erfgenaam opnemen in je testament. Het is gevaarlijk voor je familie en je naasten omdat ze zich niet zelden ongelooflijk graaierig ten opzichte van hen opstellen.’

‘Door deze zaak heb ik een ander beeld gekregen van goede doelen’, zegt Bouwmeester. ‘Als cliënten mij nu om advies vragen, zeg ik: denk heel goed na voordat je een goed doel in je testament opneemt. Je kunt er niet op vertrouwen dat goede doelen medemenselijk zijn.’

‘Mijn moeder heeft alles verloren’, zegt Michael na de uitspraak. ‘Ze zijn glashard. Ze houden geen rekening met het feit dat Cees van mijn moeder hield. Daar kan ik niet bij. Ze staan er zo zakelijk in, zo corporate. Ze doen een moreel appèl op mensen om te doneren, presenteren zich aan de voorkant als über-humanitair maar op de achtergrond zijn ze zo harteloos en onmenselijk. Ze honoreren Cees’ wil niet. Hij zou deze situatie echt verschrikkelijk hebben gevonden.’

‘Ze leven ervan’, zegt Salome. ‘Ze willen alles doen om het geld te krijgen.’

‘Het is heel jammer voor Cees dat dit is gebeurd’, zegt Betsy.