Peking – De Chinese katholieken voelen zich verraden door de paus. Een 88-jarige bisschop van de Rome-getrouwe ondergrondse kerk heeft plaats moeten maken voor een bisschop van de staatskerk die door de paus zelf was geëxcommuniceerd. Daarmee heeft Franciscus zijn apostolische zegen gegeven aan een zielenherder die tevens vicevoorzitter is van de Katholieke Patriottische Vereniging, een onderafdeling van de communistische partij. Een andere ondergrondse bisschop is gedegradeerd tot hulpbisschop van een staatsprelaat. Ook vijf andere Patriottische eminenties zijn door Rome erkend. De partij daarentegen heeft geen concessies gedaan. Integendeel, een nieuwe wet legt de godsdienstvrijheid nog verder aan banden en verbiedt ondergrondse kerken.

In 1951 verjoeg Mao de buitenlandse zendelingen die hij zag als imperialistische handlangers. Godsdienst werd, net als onder de keizers, een staatszaak. Boeddhisme, taoïsme, islam, protestantisme en katholicisme zijn alleen toegestaan binnen door de communistische partij geleide organisaties. Veel gelovigen accepteren die vreemde voogdij niet. Tibetaanse boeddhisten en Oeigoerse moslims worden systematisch vervolgd, de ‘huiskerken’ van protestanten en de ondergrondse kerken van katholieken steeds meer bestookt.

Sinds Johannes Paulus II wil het Vaticaan de relaties met Peking normaliseren, maar China is bang dat de religie een instrument wordt van politiek verzet. Daarom wil Peking de benoeming van bisschoppen in eigen hand houden. Bovendien eist China dat het Vaticaan de relaties met Taiwan verbreekt. Tot dat laatste is Rome best bereid: de religieuze markt in China is immers een veelvoud van die van Taiwan. En wat de bisschopsbenoemingen betreft: het Vaticaan lijkt er nu in te berusten dat Peking op dat punt het laatste woord heeft.

Waarom die knieval van de paus voor Xi Jinping? Hij hoopt dat door een verzoening het katholicisme in China weer gaat groeien. Om invloed op het wereldgebeuren uit te oefenen zijn voor het Vaticaan diplomatieke relaties met de nieuwe wereldmacht noodzakelijk. Daarvoor moeten de ‘ondergrondse’ bisschoppen worden opgeofferd en de katholieken van Taiwan in de kou worden gezet. Vergeefs heeft de emeritus-aartsbisschop van Hongkong, kardinaal Zen, geprotesteerd tegen het ‘verraad van de paus’. Hij riskeert nu zelf excommunicatie.