Zoals Aleppo: ziekenhuizen en ambulances werden daar gebombardeerd en natuurlijk woonwijken, terwijl de VN berichtten dat bijna een miljoen Syriërs nu onder bezetting leven – een verdubbeling in een half jaar. Dat sneeuwde kennelijk even onder, onder alle Trump-nieuws uit de VS. Althans, dat zou een logische gedachte zijn. In werkelijkheid had Rusland een pauze van een paar weken afgekondigd, om te voorkomen dat de Russische wreedheid in Syrië een onderwerp zou kunnen worden tijdens de climax van de Amerikaanse verkiezingen. Dat zou in het nadeel werken van de beoogde Russische vriend, Donald Trump. Na zijn verkiezing konden de bomluiken verder open dan ooit.
Het was niet het enige deel van de wereld waar de internationale betrekkingen al in het teken stonden van de nieuwe Amerikaanse president. Op zijn laatste overzeese reis deed de uitgaande president Obama eerst Berlijn aan, waar hij bondskanselier Merkel instrueerde wat ze van een toekomst met Trump kon verwachten – Obama droeg nog net niet een zwak flakkerend vlammetje aan Angela over. Daarna vloog Obama naar Lima, voor een bijeenkomst van leiders van landen rondom de Stille Oceaan. Hij moest daar toezien hoe China zich opwierp als de nieuwe beschermheer van internationale vrijhandel en van het klimaat. Hij moest zelfs de vernedering slikken dat China hem en de VS publiekelijk sommeerde om zich aan de verdragsbeloften over het klimaat te houden. Ander pre-Trump-nieuws was onder meer dat Nederland een eigen, Europese CIA wil, en dat de Baltische landen, in paniek geraakt door Trumps gekoketteer met Poetin, hun vertrouwen in de Navo hebben opgegeven en hun defensiebudget gaan verdriedubbelen.
Het is meer dan een toevallige reeks feiten. We zien hier al de wereld zoals die vorm gaat krijgen vanaf januari: Rusland dat alle ruimte krijgt om zijn invloedssfeer te omzomen. China dat de globalisering van de wereld gaat leiden en de VS diplomatiek met speels gemak buitenspel zet. Europa dat onwennig op eigen benen probeert te gaan staan.
En Trump zelf, de nieuwe leider van de vrije wereld? Laten we tegen beter weten in hopen dat we de afgelopen week geen preview hebben gezien van hoe hij de wereld tegemoet zal treden vanaf januari. Laten we Trumps internationale initiatieven van de afgelopen week op een rijtje zetten. Met zijn dochter Ivanka, die zijn zakenimperium gaat bestieren om de indruk te vermijden dat Trump zijn eigen zakelijke belangen blijft dienen, ontving Trump de Japanse premier (Ivanka benutte dat voor product placement). Argentijnse media meldden dat Trump aan de Argentijnse president tijdens diens felicitatietelefoontje had gevraagd of hij niet vlot vergunningen kon trekken voor een megakantoor dat Trump bouwt in Buenos Aires – Trumps woordvoerder ontkende. Trump ontmoette Indiase onroerend-goedondernemers; zijn woordvoerder noemde dit ‘slechts een beleefdheidsbezoek’.
Nog meer? Ehm, ja. Honderd buitenlandse diplomaten woonden, in de hoop op een speciaal lijntje naar de president, in een van Trumps hotels een sales pitch bij voor Trumps nieuwste hotel. Voor de gelegenheid waren kamers vijf maal zo duur en was het minimumverblijf vijf nachten. (We mogen aannemen dat Nederland hier niet verzaakte, op onze kosten.) Senator McCain, zelf gemarteld in Vietnam, riep Trump op zijn voornemen in te trekken om de VS weer buitenlandse strijders te laten martelen; hij kreeg geen respons. En ten slotte natuurlijk Trumps aankondiging, op televisie, dat hij op dag één van zijn presidentschap uit het handelsverdrag TPP zal stappen.
Deze twee beelden, van de wereld die inspeelt op de afwezige VS, en Trump die vooral bezig is met ontkennen dat hij bovenal zijn zakenimperium dient, zijn twee kanten van de Pax Ex-Americana vanaf januari. Serieuze analyses van Trumps waarschijnlijke buitenlandbeleid zijn er ook. Historicus Walter Russell Mead denkt dat Trump een ‘jacksoniaans’ beleid gaat voeren: nationalistisch, populistisch, wantrouwig naar de wereld en bereid tot geweld. Brookings-onderzoeker Thomas Wright ziet drie constanten in Trumps denken: oppositie tegen alliantieverplichtingen, oppositie tegen vrijhandel, en steun voor autoritarisme. Jeremy Shapiro van de European Council on Foreign Relations voorspelt dat onvoorspelbaarheid de kern van Trumps buitenlands beleid wordt – en Trumps overtuiging dat beleid draait om deals. Maar de nieuwe internationale betrekkingen zien we eigenlijk al. En het is een vreselijk gezicht.