AMSTERDAM – Twee weken voordat het boekjaar 2007 begint, wordt het financiële mes in PCM gezet. De dagbladen van het uitgeefconcern moeten hun begroting voor volgend jaar trimmen. Chief financial officer Bert Groenewegen vertrouwt die bezuinigingsoperaties echter niet meer toe aan de afzonderlijke ‘controllers’ van de kranten. Hij bemoeit zich er volgens betrouwbare bronnen bij PCM nadrukkelijk zelf mee. Het aantal full time equivalents (fte) ter redactie, het gebudgetteerde bedrag per pagina, de arbeidsproductiviteit ten opzichte van de papieren output: geen detail laat hij ongemoeid, geen uitweg ontsnapt aan zijn arendsoog.

De kranten staan nu met hun rug tegen de muur. In vroeger tijden kregen de hoofdredacties en hun controllers in het najaar een algemeen kader voor de begroting voor het nieuwe jaar. Binnen dat kader hadden ze redelijkerwijs enige financiële autonomie. Daar heeft cfo Groenewegen in de herfst van 2006 bewust van afgezien. Dat is op zichzelf al opmerkelijk, aangezien er in januari een gratis ochtendblad op de markt komt, de ‘kwaliteitskrant’ De Pers, waarin PCM op de valreep niet heeft willen participeren. Het budget voor 2007 is niettemin pas op 6 december vastgesteld – zonder daarin de gevolgen voor bijvoorbeeld oplage, papierprijs en advertenties te verdisconteren – en vervolgens ‘top down’ verordonneerd.

In concreto kwam dat er voor bijvoorbeeld NRC Handelsblad, dat zich eerder dit najaar had verzet tegen een bezuinigingsopdracht van twee miljoen euro, op neer dat de krant een A4’tje kreeg met de Ebitda voor volgend jaar kreeg voorgeschoteld. Ebitda is een Engelse afkorting en staat voor “Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization”. Ebitda staat, boud geformuleerd, aan de basis van omvang der kasstromen die steeds meer de papieren waarde van een onderneming bepalen.

In het geval van NRC Handelsblad zou deze Ebitda-target wel eens kunnen neerkomen op een beperking van de redactie. Ongeveer 15 fte’s minder en de Ebitda wordt gehaald. Komt het Groenewegen nu even goed uit dat het nieuwe ochtendblad NRC.next wordt gemaakt door jonge journalisten die op contract werken en dus niet in vaste dienst zijn. Om NRC Handelsblad in deze saneringsoperatie te begeleiden, is de externe hulp ingeroepen van Spark & Co, een merendeels door vrouwen bevolkt adviesbureau voor de media met consultants die bijna allemaal hun sporen hebben verdiend bij McKinsey. Deze baatzuchtige hulp van Spark & Co ontmantelen, wordt de eerste opdracht voor Birgit Donker, de nieuwe hoofdredacteur van NRC Handelsblad die dinsdag 12 december officieel is benoemd. De leiding van NRC Handelsblad heeft daarbij het morele voordeel dat ze zich niet heeft gecommitteerd aan een rendement van twintig procent. Meerderheidsaandeelhouder Apax, een in Londen gevestigd private equity fund, heeft dit percentage na de overname van PCM in 2004 vastgelegd in speciale subcontractjes voor het hogere management. In ruil voor het halen van deze taakstelling krijgen de managers, die een rendement van 20 procent halen, een extra bonus.

De strategie van de raad van bestuur van PCM laat zich volgens bronnen bij het concern raden. Door de Ebidta op te schroeven, ongeacht de vraag welke consequenties deze spiraal kan hebben voor de continuïteit van de kranten, kan de winst worden opgejaagd. En dat moet nu! Want over een jaar wil Apax zijn aandelen in de uitgeverij verkopen tegen een zo hoog mogelijke koerswinst. De Ebidta bepaalt de prijs van die aandelen. Bijkomend voordeel voor Apax is dat het Britse investeringsfonds de offerte van de Stichting Democratie en Media om het meerderheidsbelang samen met een Nederlandstalige partner over te nemen (zie De Groene Amsterdammer, 27 oktober) kan laten sudderen totdat er een lucratiever aanbod volgt.

PCM is, sinds Apax er de baas, onderworpen aan allerlei boekhoudkundige manoeuvres die private equity funds liever “financial enqineering” noemen. PCM gaat nu een stap verder. Aan het vocabulaire kan nu een nieuw woord worden toegevoegd: “financieel pimpen”