Een kerk vol vrouwen juicht een kersverse moeder toe die haar boreling als een trofee omhoog houdt. De Amerikaanse schrijfster Naomi Wolf, bekend van onder meer The Beauty Myth, klapt het hardst. Als het aan Wolf – te gast bij het John Adams Institute ter gelegenheid van de Nederlandse vertaling van haar boek over zwangerschap, bevalling en moederschap – ligt, worden moeders vaker toegejuicht, en even uitzinnig als zijzelf de avond hiervoor ‘Eedjeks’ ingehuldigd zag worden op het Leidseplein. Het grote verschil natuurlijk is dat vanavond in de Singelkerk geen ruit aan diggelen gaat. Toch lopen de emoties hoog op. Zoals iedere vrouw ontdekt die in gezegende staat komt te verkeren: over bevallingen raakt niemand (lees: lijfelijk betrokkenen) ooit uitgepraat. En zoals ook een ieder ‘who’s been there’ weet: die verhalen vervelen nooit, want ze kunnen altijd worden overtroffen. Ik heb het namelijk heel anders meegemaakt, en anders mijn schoonzus wel; nog mooier, absurder, langduriger, en pijnlijker vooral.

Pijn, daar gaat het allemaal om. Niet zozeer in Wolfs Misconceptions , vertaald als Valse verwachting , maar wel in de discussie tussen Wolf en onze ambassadrice van de natuurlijke bevalling, Beatrijs Smulders. Zij introduceert Wolf en haar boek, en onthult allereerst onderweg hier naartoe al bijna slaande ruzie te hebben gekregen met de schrijfster. Smulders vertelt een smakelijk bevallingsverhaal van een Amerikaanse die, na een traumatische ziekenhuiservaring in de VS – waar barensnood wordt bestreden met lachgas en ruggenprikken – vastbesloten was het de tweede keer ‘the Dutch way’ te doen. En dus werd ze op het moment suprème in haar hotelkamer, krijsend om een ruggenprik, onder de douche gezet en een paar uur alleen gelaten. En wat gebeurde? Inderdaad: haar lichaam nam het over en deed zijn werk. Wolfs boek had Smulders bevestigd in haar ergste angsten over de Amerikaanse medicalisering van zwangerschap en bevalling: vrouwen hebben geen keuze, bevallingen worden ondergeschikt gemaakt aan ziekenhuisprocedures die in het leven zijn geroepen om schadeclaims te vermijden. ‘Waarom dit grote verschil, terwijl de vrouwen toch hetzelfde toegerust zijn?’ zo besluit Smulders haar betoog. ‘Waarom zou je als vrouw je autonomie opgeven?’

‘Autonomie kent vele verschijningsvormen’, begint Wolf haar reactie fijntjes, en neemt een loopmicrofoon ter hand. ‘Wie van jullie vond het verschrikkelijk om alleen te worden gelaten tijdens de weeën?’ Wat aarzelende vingers in de zaal. Wolf schiet er op af. Binnen enkele minuten heeft de geroutineerde spreekster het publiek op haar hand: in hoeverre is de Nederlands vrouw écht vrij om te kiezen hoe ze wil bevallen als er zo’n taboe op pijnbestrijding bestaat? Ze heft haar handen en kijkt naar de nok van de kerk, waar de Grote Roerganger zich toch wel ergens moet ophouden: ‘Hallo-o, dit is 2002, weet je wel. Waarom 36 uur lang helse pijnen lijden als die veilig te verlichten zijn?’

Daarna vertelt ze over haar boek, dat volgens beproefd recept alle stadia op weg naar het moederschap behandelt. Haar eigen ervaringen vermengt ze met die van bekenden en met wetenschappelijk onderzoek, waarbij ze veel aandacht schenkt aan culturele verschillen. Het boek leest als een trein, vanwege de directe persoonlijke ondertoon, is informatief én strijdbaar, maar irriteert tegelijkertijd vanwege de repeterende vraag: ‘Had niemand mij hierop kunnen voorbereiden?’ Hallo-o, waar ben jij geweest? Van haar ontzetting over de lichamelijke en psychische veranderingen tijdens de zwangerschap doet Wolf nog eens ‘live’ verslag: proestend, gesticulerend en werkend met haar lange haren. ‘Niemand bereidde mij erop voor dat toen ik zeven maanden zwanger was ik alleen nog maar hangend aan de arm van mijn man de weg kon oversteken. Ik, de onafhankelijke feministe!’ Met zoveel ervaringsdeskundigen in de zaal kan de discussie niet anders dan hartstochtelijk verlopen. Zoveel vrouwen, zoveel verhalen, maar altijd weer: pijn. Kracht of zwakte? Wolf werpt nog een blik omhoog. ‘God bless the births that we have.’

Naomi Wolf, Valse verwachting: Waarheid, leugens en het onverwachte op weg naar het moederschap

Vertaald door Mea Flothuis

Uitg. De Arbeiderspers, 322 blz., € 17,95