Een hele tijd heb ik vliegers gebouwd. Ik was net van school, er was geen werk en ik wilde niet studeren. Dus schreef ik gedichten en bouwde bestuurbare vliegers die ik in een veld bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij opliet. Het was het einde van de jaren zeventig, tijdens een economische crisis die wel wat op de huidige leek, maar ik herinner mij vooral de prachtige herfst en de spreeuwen die mijn vliegers voor roofvogels aanzagen. Omdat ik niets anders had te doen stond ik bijna elke dag op het stoppelveld en liet vliegers fotocamera’s omhoog brengen om mijzelf en de wereld van bovenaf te fotograferen.
De samenleving heeft er weinig aan gehad, maar voor het personeel van de nam was het Zen. Dat begreep ik een paar maanden later toen ik daar kwam te werken en iemand verzuchtte dat het zo jammer was dat die jongen met zijn vliegers nooit meer kwam. Dat ik toen niet heb verteld dat ik die jongen was is onderwerp van voortdurend zelfonderzoek. De conclusie is voorlopig: verlegenheid.
Misschien is het vanwege mijn vliegerverleden dat ik onmiddellijk enthousiast was toen Amazon bekendmaakte dat ze per drone gaan bezorgen. Amazon levert tegenwoordig zo’n beetje alles, maar de payload van een drone zal niet meer zijn dan een kloeke Thomas Rosenboom of een Borgen-boxset. En voordat er sciencefiction-achtige spookbeelden van dichte zwermen Amazon-bezorgers ontstaan: het gaat om spoedbestellingen in een beperkt gebied. De drone heeft een actieradius van pakweg dertig vliegminuten en kan, aangekomen bij de voordeur, maar kort blijven wachten op een koper die per smartphone het bevel geeft om los te laten. Het is een soort vliegende pizzakoerier. Ik denk dat de Bella Italia’s, Rimini’s en Da Paolo’s het voorbeeld van de online-gigant snel zullen volgen. Geen scooter die daar tegenop kan, ook al rijden ze nog zo vaak door rood. Resistance is futile, you will be assimilated.
Of er zo’n wanhopige behoefte is aan spoedbestellingen is weer iets anders. Toen de mannen achter boekhandelsketen Polare (ex-Selexyz, ex-Scheltema en ex-Donner enzovoort) bij de introductie van hun gerestylede winkels met een spoedbezorgplan voor boeken kwamen, vroeg ik mij af wie in godsnaam om elf uur ’s avonds in paniek beseft dat hij niet zonder de nieuwe Hermans-biografie kan. Maar misschien heb ik te lang gevliegerd en ben ik gewoon ‘te rielekst, weetjewel’.
Zorgelijk dat nog geen week na Amazons droneplannen bekend werd dat hackers de controle van drones over kunnen nemen, waarna ze die als zwermende zombies kunnen laten doen wat ze willen. Omdat de meeste nerds van pizza én dvd’s houden, durf ik nu al te voorspellen dat ze straks helemaal geen contact meer hebben met andere organismen. Een nieuw maatschappelijk probleem is geboren.
Ondertussen vuren Amerikaanse drones raketten af op een Jemenitische bruiloftsstoet. Hoe je die kunt aanzien voor een vastberaden troepje al-Qaeda-werknemers is mij een raadsel, tenzij de U in Unmanned Aerial Vehicle voor Unattended staat. Voorlopig is het een slecht idee om met de extended familie in colonne, skyboxen op het dak, naar Oostenrijk te rijden. Het is gewoon te link.
Misschien is het mijn nog niet eens zo vergevorderde leeftijd, maar ik denk steeds vaker aan de Koude Oorlog, toen spionnen regenjassen met opstaande kragen droegen en brieven achterlieten in holle bomen. Nu luisteren overheden elkaar en ons op zoveel manieren af dat de volgende editie van de Van Dale het woord privacy best kan schrappen. De Russen zijn weer de botte horken van toen en de Amerikanen nog steeds de onverbiddelijke verdedigers van de vrijheid die hun het best uitkomt. Het verschil is dat we nu ook in de straten van Rotterdam en Zutphen worden bespioneerd, met helikopters die op de een of andere manier altijd wel een klusje hebben op te knappen en zoveel surveillance-camera’s dat je nergens meer aan je kont kunt krabben. Thuis ook niet.
Vorige week meldden de kranten dat de fbi de camera van onze computers op afstand kan aanzetten, zonder dat je het merkt. Wat van alles bewijst, maar vooral dat je je nieuws beter van internet kunt halen, want iedere halve nerd weet dat een beetje hacker zoiets al jaren kan. In de diepe krochten van het net zijn sites waar foto’s en filmpjes zijn te zien van nietsvermoedende thuiscomputeraars die iets in hun neus doen of in ondergoed de mail ophalen. Het kan niet lang duren voor op de servers van News of the World-tabloids foto’s worden gevonden van koningin Elisabeth in peignoir, of iemand een foto dumpt van Sylvia Witteman in Anne Frank-jurkje.
Ondertussen heb ik besloten dat 2014 het jaar van de vlieger wordt. Ik heb ze lang niet gebouwd, maar ik voel dat het tijd is om terug te keren naar zachte krachten. Zwaarden tot ploegscharen, weetjewel. Als The Big Bang Theory wonderen heeft gedaan voor de acceptatie van de nerd zullen mijn vliegers de hippie weer respect geven. Mijn eerste project wordt er een met een kleine projector die op de huid van de vlieger gedichten projecteert. Poëzie in de nachtlucht. Make love, not war. Het land zal nooit meer hetzelfde zijn, man.