Kaapstad – De chaos was enorm, op alle niveaus. Binnenshuis brandden elektrische apparaten door, eten bedierf, internet lag eruit, de douche gaf geen warm water meer. In de stad werkten de stoplichten niet, met alle verkeersproblemen van dien. Cafés, restaurants en winkels sloten tijdelijk de deuren. Bakkers bakten niet. Evenementen eindigden in wanorde omdat iedereen ineens in het donker zat.
Zuid-Afrika was deze maand weer in de ban van load shedding, de maatregel die moet voorkomen dat er een totale blackout optreedt. Load shedding betekent dat de stroom een paar uur per dag wordt afgesloten omdat energieleverancier Eskom niet voldoende elektriciteit kan genereren. Vrijwel elke wijk, elk dorp en elke stad krijgt zijn porties dagelijkse stroomonderbreking, in blokken van tweeënhalf uur. Bijvoorbeeld van 8:00 tot 10:30 en dan weer van 18:00 tot 20:30. En in het uiterste geval (fase 4) ook nog midden in de nacht. Er werd begrijpelijk veel geklaagd over al het ongemak, zeker omdat het, in tegenstelling tot eerdere load shedding in 2008 en 2014, niet was aangekondigd. Zelfs president Cyril Ramaphosa leek verrast. Plof, licht uit, muziek verstomt. Duisternis.
Achter het alledaagse ongemak schuilt een gigantische crisis. Eskom, een overheidsbedrijf, is goed beschouwd failliet. Er is een schuld van ruim 26 miljard euro, nadat het bedrijf onder oud-president Zuma gestaag werd leeggeplunderd. Een deel van de nieuw gebouwde, peperdure centrales blijkt zo belabberd ontworpen dat het land afgelopen week maar liefst veertig procent van de energie kwijt was. Er waren geruchten over sabotage door boze bonden of politieke krachten die Ramaphosa willen ondermijnen. Zou kunnen, want de ellende begon nadat Ramaphosa had aangekondigd dat hij Eskom in drie eenheden wil opsplitsen: opwekking, distributie en transmissie. Dit zou de efficiëntie verbeteren, maar gaat onvermijdelijk banen kosten bij een Eskom dat volgens economen toch al zo’n 27.500 overbodige arbeidsplaatsen heeft.
De minister van Openbare Werken kondigde aan dat er Italiaanse deskundigen komen om naar de technische tekortkomingen van de centrales te kijken. Ook beloofde hij dat de schuldigen voor de ineenstorting van Eskom worden vervolgd. Maar dat helpt niet voor de urgente crisis. De economische groeiverwachtingen zijn bijgesteld tot net iets boven nul, en de industriële groei is geslonken tot 0,1 procent. Waarschijnlijk komt er een plan om Eskom te redden, dat weer tientallen miljarden gaat kosten. De load shedding zal zeker nog tot april voortduren.