Aan de ene kant stond Poetin, die bezig was zijn macht te consolideren, aan de andere kant de oliebaronnen die zichzelf exorbitant hadden verrijkt in een periode van privatisering en economische vrijheid. Volgens Poetin ontdook men met het olieconglomeraat Yukos massaal belastingen. Hij zette topman Mikhail Chodorkovski in de cel en liet cruciale onderdelen van het bedrijf verkopen. Volgens Chodorkovski en de zijnen was het echter een smerige manier om democraten uit te schakelen die een uitdaging vormden voor Poetins macht.
De aandeelhouders van Yukos klaagden vervolgens het Kremlin aan via een omstreden regeling die intussen in Europa flink in de schijnwerpers staat: ISDS, oftewel Investor-State Dispute Settlement. (Zie www.groene.nl/isds voor het omvangrijke onderzoek dat we hier onlangs naar hebben uitgevoerd.) Dat houdt in dat conflicten tussen investeerders en staten niet voor de rechter worden gebracht, maar voor een arbitragepanel, een soort geprivatiseerde rechtbank bestaande uit drie juryleden.
De jury in deze zaak koos partij tegen het Kremlin. Tot verbazing van de hele wereld deelde ze een recordboete uit van maar liefst vijftig miljard dollar.
Moskou noemt het proces een politiek spel, en weigert te betalen, omdat het naar eigen zeggen nooit voor ISDS heeft getekend. Het probleem is echter dat er geen mogelijkheid tot beroep is. Er is echter een heel kleine maas in de wet: Rusland mag de autoriteit van de arbitrage aanvechten in de plaats waar die heeft plaatsgevonden. Dat was toevallig in Den Haag.
Met andere woorden: of Poetin de onvoorstelbaar hoge boete echt moet gaan betalen, met alle (geopolitieke) gevolgen van dien, mag worden beslist door de Haagse rechtbank. Deze week in De Groene een gesprek met de Haagse rechter die als enige het opmerkelijke vonnis nog kan vernietigen.
Abonnees lezen het verhaal hier.
Niet-abonnees kunnen vanaf morgen terecht in de kiosk of nu al bij Blendle.