Een week geleden zag dat er nog heel anders uit. Rusland had een rimpelloze pr-show in Sotsji afgeleverd en Poetin presenteerde zich als de wereldleider die stond voor stabiliteit, veiligheid en orde. Landen die zich drukker maakten om moslimextremisme en burgeroorlogen dan om homo’s en punkmeisjes konden rekenen op het Kremlin. -Rusland had zich al wel maandenlang stevig gemengd in het getouwtrek rond Oekraïne, maar dat ging nog heel ordentelijk.

We zijn nu in een totaal nieuw hoofdstuk beland. Russische soldaten die een stuk Oekraïne innemen is van een compleet andere orde dan straatgevechten in Kiev. Dat is een roekeloze zet die kan leiden tot een oorlog zoals we die in generaties niet in Europa hebben gezien.

Vijftien, twintig jaar geleden werd land veroveren door goeroes van de nieuwe tijd tot een strikt twintigste-eeuwse bezigheid verklaard. Geo-economie was de nieuwe geopolitiek en oorlogen werden schaars. Burgeroorlogen bleven er in overvloed, maar oorlogen tussen twee landen om grondgebied zijn er sinds de inval van Irak in Koeweit, meer dan twintig jaar geleden, niet meer geweest. Wel waren er ‘internationale interventies’, en die hadden ten minste altijd een zweem van legitimiteit. De Golfoorlog en de Amerikaanse inval in Afghanistan werden door de hele internationale gemeenschap gesteund. De Navo-bombardementen op Servië waren volkenrechtelijk gezien al minder solide, en de Irakoorlog en de luchtaanvallen in Libië weer een stukje zwakker. Nog weer dunner was de legitimiteit van de Russisch–Georgische oorlog van 2008, toen Rusland ten strijde trok om Abchazië en Zuid-Ossetië te beschermen, twee landjes die alleen door Rusland worden erkend.

Een zweem van legitimiteit is er op de Krim niet eens. De Russische legitimatie van de bezetting – dat de rechtmatige Oekraïense president het Moskou had gevraagd – hoeft niemand serieus te nemen: de VN-Veiligheidsraad beslist of militair ingrijpen om een staatshoofd te helpen legitiem is, niet dat staatshoofd of de Doema. De simpele waarheid is dat Poetin de militaire macht van Rusland wil gebruiken om territoriaal te groeien, en bereid is een status van internationale paria en boeman daarvoor te accepteren. Dat hadden weinig mensen werkelijk verwacht.

Nu zijn er nog maar twee wegen mogelijk: Rusland bindt in en trekt zijn troepen terug in ruil voor garanties voor Russische minderheden, óf de rest van Europa en de VS leggen zich erbij neer dat de Russische macht zo ver strekt als waar het Kremlin bereid is soldaten te laten gaan.

Europese landen zullen geen soldaten tegenover het Russische leger stellen, maar Europa is niet machteloos. Een van Ruslands zwakste plekken is de economie: als Rusland op lange termijn machtig wil blijven, moet het economisch aanhaken bij de rest van Europa. Als de Europese Unie nu de hardst mogelijke economische sancties voorbereidt tegen Rusland – Gazprom uit de EU, Aeroflot uit de EU, enzovoort – dan hoeven wij straks misschien niet te bedenken of we werkelijk willen vechten voor bijvoorbeeld Letland.

Die beslissing ligt in de eerste plaats in Berlijn – Alle Augen Auf Merkel, om Der Spiegel te citeren. Maar Den Haag mag ook wel eens opstaan, na alle kniebuigingen die Nederland het afgelopen jaar voor Rusland heeft gemaakt. Ons antwoord telt: voor Oekraïne, voor Midden-Europa en voor onszelf. De politieke verhoudingen in het komende decennium worden, wat Rusland en Europa betreft, de komende weken vastgesteld.