Belgrado – ‘Servië zal navo-sancties niet steunen’, verkondigde president Aleksandar Vučić afgelopen vrijdag op de staatstelevisie. Wel is het ‘verkeerd de territoriale integriteit van welk land dan ook te schenden, dus ook die van Oekraïne’, stelde de regeringsleider. Vučić’ woorden werden met woede ontvangen door Europarlementariërs in Brussel, die hoopten op steun van het Balkanland, sinds 2014 een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie.
Vučić verdedigde zijn controversiële besluit door naar de Servische filmklassieker Three Tickets to Hollywood te verwijzen. De komedie speelt zich af in een verdeeld Joegoslavisch dorp met Sovjet-Unie- en Amerika-aanhangers, waar een lokale politieagent koste wat kost de orde moet bewaren. Door Oekraïne zit de autocraat net als de agent klem tussen de twee bekende vuren en probeert hij naargeestig de neutraliteit te behouden.
Onder Vučić onderhoudt Servië goede relaties met zowel Brussel als Moskou. De vriendschap met Poetin brengt een gunstige gasdeal, maar is ook van belang vanwege het gedeelde communistische verleden, religieuze banden en de Kosovo-oorlog. Toen hielp het Kremlin Joegoslavië terwijl navo-lidstaten Kosovo’s onafhankelijkheid steunden.
Als Vučić de agent is, dan is Belgrado het dorp: Poetins invasie heeft de hoofdstedelijke bevolking sterk verdeeld. Krantenkoppen van de roddelpers schreeuwen vooral anti-westers sentiment. ‘Poetin heeft Oekraïne schaakmat’, kopte het roddelblad Informer bijvoorbeeld. Maar er is ook steeds meer tegengeluid: op het Republiekplein protesteerden Serviërs afgelopen zaterdag tegen het gewapende conflict in Oekraïne.
‘Het was niet fijn om de luchtalarmsirenes te horen en de beelden uit Kiev te zien’, zegt Marko Marjanović. Het deed hem aan de navo-bombardementen van 1999 denken. Vanwege die luchtaanval, die honderden burgers doodde en huizen vernietigde, staan ‘pro-Russische mensen te springen van vreugde’, zegt de 35-jarige copywriter. Zelf pleit hij voor vrede in Oekraïne, het land is volgens hem gevangen tussen ‘twee pestkoppen’.
‘Als iemand weet hoe het voelt, dan zijn wij het’, zegt Zdravko Ponoš, een oppositiekandidaat in de aankomende presidentsverkiezingen. ‘We hebben het trauma meegemaakt van burgerbombardementen, vernielde bruggen en clusterbommen’, zegt de voormalige opperbevelhebber van het leger. Ponoš is het niet vaak met Vučić eens, maar ook hij is tegen de sancties. ‘Gewone mensen betalen daar de prijs voor.’
Ook Marjanović is bang dat burgers de dupe worden als Servië wordt gedwongen een kant te kiezen. ‘We moeten de humanitaire weg volgen. Doen we dat niet, dan zullen we een speelbal in geopolitieke spelletjes worden.’